zwierzęta

zwierzęta. Fauna Tatr różni się znacznie od niżowej. Żyją tu z., których gdzie indziej w Polsce nie spotykamy, np. świstaki i kozice, ponadto są » endemity, których poza Tatrami nigdzie na świecie nie ma, a także występują » relikty, czyli przeżytki z dawniejszych epok historii Tatr.

Życie z. w specyficznych warunkach, na różnych wysokościach, w ostrym klimacie wysokogórskim, w ciągu krótkiego okresu wegetacji, jest przyczyną wytwarzania się szczególnych cech życiowych u różnych z., jak np. melanizm (przyciemnione ubarwienie), dłuższy okres przeobrażeń u płazów lub owadów, zmniejszenie liczby pokoleń w ciągu sezonu, zjawisko jajożyworodności itp. Koniec XIX i I poł. XX w. zaznaczyły się b. dużym wytępieniem z. tatrz., głównie ssaków, a częściowo i ptaków. Szczególnie przyczyniły się do zniszczeń obie ostatnie wojny. Ale od 1954, po utworzeniu Tatrz. Parku Nar. i objęciu ochroną wszystkich z. w obrębie parku, sytuacja się poprawiła, ale od ok. 1990 znowu jest gorzej z powodu szerzenia się kłusownictwa.

Ze ssaków żyją w Tatrach: kozice, świstaki, jelenie, sarny, nieliczne niedźwiedzie, kilka rysiów, b. rzadki żbik, dziki we wsch. i zach. części Tatr, przechodnie nieosiadłe wilki, dość częste lisy, borsuki, niezbyt wiele zajęcy, łasice, tchórze, b. rzadka wydra, kuny, dość rzadki gronostaj, wiewiórki, koszatki, myszy, nornice, polniki, ryjówki, darniówki, nietoperze i liczne in.

Z ptaków najbardziej typowe są: drozdy, dzięcioły, pomurnik, płochacz halny, pluszcz kordusek, siwarnik, pliszka górska, orzechówki, krzyżodzioby i grubodzioby, świergotki, sowy, pokazujący się od niedawna coraz liczniej kruk, nowy przybysz synogarlica turecka, liczne ptaki znane także z niżu, oraz niezmiernie już rzadki orzeł przedni czyli skalny, głównie w Tatrach Bielskich.

Z gadów: jaszczurki, żmija, nieszkodliwy i b. rzadki zaskroniec.

Z płazów: żaby, traszki czyli trytony, kumak, salamandra.

Z ryb: b. rzadka już troć czyli łosoś dunajcowy, pstrągi, lipienie (?), głowacze (nie mylić z głowacicą).

Ze z. niższych: różne gatunki ślimaków, liczne owady, wśród nich zwł. motyle i chrząszcze; wreszcie pająki, drobne skorupiaki i robaki. Poszczególne grupy i gatunki są omówione pod osobnymi hasłami.

Lit. - Józef Fudakowski: Świat zwierzęcy Tatr. Wa. 1951, 1965 i 1968.

---