Simplicissimus Węgierski lub Dacki

Simplicissimus Węgierski lub Dacki. W XVII wieku opisywano czasem przygody własne lub cudze (prawdziwe czy zmyślone) w formie powieści pod pseudonimem Simplicissimus. Na wzór Simplicissimusa niem. (J.J. Grimmelshausena Der Abenteuerliche Simplicissimus z 1669) i in., ukazała się w 1683 książka Ungarischer oder Dacianischer Simplicissimus, zawierająca m.in. niezwykle ciekawy opis zwiedzenia Tatr w XVII w., łącznie z wejściem Simplicissimusa i towarzyszy jego (z miejscowym przewodnikiem) na jeden z najwyższych szczytów tatrz. Znajduje się tam również najstarszy opis pasterstwa w Tatrach.

Przez długi czas sporna była sprawa prawdziwego nazwiska autora owej książki, daty wycieczki, nazwy zwiedzonego szczytu itd. Ostatecznie wykazano, że pod pseudonimem Simplicissimusa Węgierskiego ukrywał się Daniel Speer (ur. 2 VII 1636 we Wrocławiu, zm. 5 IX 1707 w Göppingen w Wirtembergii), z zawodu muzyk i kompozytor, znający język pol., ale narodowości niemieckiej. Wykazano również, że wycieczka w Tatry odbyła się w 1654 i że zwiedzanym szczytem był Kiezmarski Szczyt, a nie żaden inny.

Omawiana książka była przedrukowywana w całości, ze skrótami lub w wyjątkach w różnych językach, np. fragmenty tatrz. ukazały się po pol. w "Pam. TT" w 1907: Podróż Simplicissimusa węgierskiego do Tatr w XVII wieku (przekład, wstęp i objaśnienia Baltazara Szopińskiego). Pełny przekład pol.: Węgierski bądź Dacki Simplicissimus (Kr. 1967, tłum. Danuta Reychmanowa, przedm. i przypisy Jan Reychman). Niepełny przekład słow.: Uhorský Simplicissimus (Br. 1964, tłum., przedm. i przypisy Jozef Vlachovič). Pełniejszy z dwóch przekładów węg.: Magyar Simplicissimus (Bp. 1956, tłum. E. Varjú, przedm. József Turóczi-Trostler, przypisy K. Benda).

Tatrzańska część książki Simplicissimusa została po raz pierwszy poprawnie zanalizowana i objaśniona przez Romana Kordysa w jego pracy Czy Frölich był na Łomnicy? ("Tat." 1930, nr 4).

---