Sienkiewicz Henryk

Sienkiewicz Henryk (5 V 1846 Wola Okrzejska, Podlasie - 15 XI 1916 Vevey, Szwajcaria). Wybitny powieściopisarz i nowelista, autor licznych powieści hist., m.in. Ogniem i mieczem (1884) i Quo vadis (1896). Laureat nagrody Nobla 1905.

W 1886-1909 bywał w Zakopanem b. często, pisząc tam wiele swoich utworów. Mieszkał w Zakopanem w różnych domach, m.in. u ks. Józefa Stolarczyka, u Dembowskich, w domu Tytusa Chałubińskiego (po jego śmierci).W gronie przyjaciół lub znajomych S. byli np.: ks. Józef Stolarczyk, Jan Sabała, Maria i Bronisław Dembowscy, Karol Potkański, Bartek Obrochta, Klimek Bachleda, Kazimierz Tetmajer, Stanisław Witkiewicz, Władysław Zamoyski.

Chodził na wycieczki w Tatry i uczestniczył w polowaniach na niedźwiedzie (m.in. w 1889 w Zubercu u Antoniego Kocyana). W 1894 w Zakopanem odczytał publicznie fragmenty swej nieukończonej wtedy powieści Quo vadis, w 1897 był inicjatorem umieszczenia tablicy pamiątkowej ku czci Edwarda Jelinka w Strążyskiej Dolinie.

W 1904, gdy dyskutowano sprawę sprowadzenia do Polski prochów Juliusza Słowackiego, wystąpił z projektem zbudowania wielkiemu poecie grobowca w Tatrach (listy S. w tej sprawie wydrukowano w wydawnictwie Jednodniówka ku czci Juliusza Słowackiego 1904).

W swej powieści hist. Potop (1886) S. opisuje jak król Jan Kazimierz został w Tatrach napadnięty przez Szwedów i wyratowany przez górali, co jest tylko fantazją literacką autora (» Jan II Kazimierz). W in. powieści, Krzyżacy (1900), używa S. elementów gwary podh. w celu archaizowania języka.Z tatrz. utworów S. trzeba jeszcze wymienić felieton Kto da więcej? Szkice z licytacji Zakopanego ("Słowo" 22 V 1889, podpisany pseudonimem K. Dobrzyński), wspomnienie pośmiertne Tytusowi Chałubińskiemu ("Słowo" 1889, nr 253) i zwł. Sabałową bajkę ("Czas" 1889, nr 170), która miała liczne przedruki, nawet w czytankach szkolnych. Zbior. wydanie całej twórczości pisarskiej S. ukazało się pt. Dzieła (t. 1-60, Wa. 1948-55, red. Julian Krzyżanowski).

W Zakopanem uczczono S. dwiema nazwami: ulica Sienkiewicza i willa "Sienkiewiczówka" (z tablicą pamiątkową). S. w 1901 został członkiem hon. Tow. Tatrz.

Lit. - Julian Krzyżanowski: Henryk Sienkiewicz. Wa. 1970 i wydania nast. - Maria Korniłowiczówna: Onegdaj. Wyd. 3: Wa. 1978. - Taż: Szlakiem Henryka Sienkiewicza. Wa. 1984.

---