Sawicki Jan

Sawicki Jan (16 XII 1909 Bereźnica Królewska k. Żydaczowa). Wybitny taternik okresu międzywoj., w 1911-39 zamieszkały w Zakopanem. Taternictwo uprawiał najbardziej czynnie od 1925 do 1939; od 1929 należał do czołowych taterników.

W 1925-29 chodził na wspinaczki m.in. z Tadeuszem Brzozą, Stanisławem Motyką, W.H. Paryskim, Tadeuszem Pawłowskim i Bronisławem Czechem, dokonując w tym okresie takich pierwszych wejść jak: Filarem Leporowskiego na Kozi Wierch (w 1929) i pn. żlebem na Wyżnią Kozią Przełęcz (1929).

W 1930-32 tworzył doskonały zespół z S. Motyką; wśród ich pierwszych wejść były np.: nowa droga pn. -wsch. ścianą Żłobistego Szczytu, Wyżnia Basztowa Przełęcz od wsch., pd.-zach. ściana Ostrego Szczytu, nowa droga pd. ścianą Małego Lodowego Szczytu, nowe drogi na Łomnicy, trawers w poprzek pd. ściany Zamarłej Turni.W tychże latach z in. towarzyszami (Karol Zając, Zoltán Brüll, István Zamkovszky, Stanisław K. Zaremba i in.) dokonał wielu pierwszych wejść: pn. ścianą Zasłonistej Turni, pd. ścianą Małego Ostrego Szczytu, pd.-wsch. ścianą Staroleśnego Szczytu, wsch. filarem Durnego Szczytu itd.

W 1934-39 z rozmaitymi towarzyszami (S. Motyka, I. Zamkovszky, Jan Gnojek, Jerzy Hajdukiewicz i in.) dokonał I wejścia pd. żebrem Ostrego Szczytu oraz licznych nowych dróg w grupie Kończystej, w masywie Gierlachu (m.in. pd.-zach. ścianą), w Jaworowych Turniach itd.

W 1930-36 uprawiał też taternictwo w zimie, dokonując pierwszych wejść zim., np. pn.-zach. żlebem Wielkiej Buczynowej Turni i pd. ścianą Zamarłej Turni, a samotnie dokonał I wejścia zim. od pn. na Szczerbę w Giewoncie.

Ogłosił szereg opisów nowych dróg tatern. (w "Tat."), a ponadto kilka artykułów na tematy tatern., np. Zimowa wyprawa tatrzańska ("Tat." 1931, o wejściu na Szczerbę), W pogoni za rekordem: przejście wpoprzek południowej ściany Zamarłej Turni ("Raz Dwa Trzy" 1932, wsp. z S. Motyką); jest współautorem artykułu O sztuczne ułatwienia wspinaczki ("Tat." 1935).

Ukończył gimnazjum w Zakopanem, a studia wyższe (historia na UJ, potem weterynaria we Lwowie) przerwał z powodu wybuchu II wojny światowej. Z Zakopanego wyruszył w październiku 1939 przez Tatry na Węgry, skąd dostał się do Francji, gdzie walczył w Wojsku Polskim. Potem był internowany w Szwajcarii, skąd uciekł przez Francję i Hiszpanię do Anglii i w 1943-45 był marynarzem w pol. flocie hand., uczestnicząc w konwojach przez Atlantyk i w inwazji Normandii.

Po wojnie osiadł w Anglii i po próbach w in. zawodach został malarzem pokojowym. W artykule Trzy dni w grupie Snowdon ("Polska Walcząca" 2 VIII 1947) opisał, wspominając Tatry, swe wspinaczki w górach Walii (z Zygmuntem Klemensiewiczem i Stanisławem K. Zarembą), a w artykule Polski Klub Wysokogórski na obczyźnie (tamże 9 VIII 1947) pisze o próbach stworzenia takiego klubu w Anglii.

Od 1974 zaczął odwiedzać Polskę i Tatry, chodząc w nich znowu na wspinaczki. Jego wspomnienia tatern. z lat międzywoj. są zawarte w wywiadzie Gdzie ten świat minionych lat? ("Tat." 1976).Został mianowany członkiem hon. najpierw Klubu Wysokogórskiego, a potem Pol. Związku Alpinizmu.

---