psy

psy. Owczarek podhalański był hodowany na Podhalu od dawna; używano go we wsi do pilnowania domu, a w Tatrach do strzeżenia szałasu i owiec, tych ostatnich zwł. w nocy, dawniej przed napadami wilków. Psy miały wtedy obrożę nabijaną kolcami jako obronę w walce z wilkami, które atakując psa łapią go przede wszystkim za gardło. Do samego wypasu owiec psów tych zasadniczo nie używano i tylko wyjątkowo juhas zabierał z sobą psa, gdy pędził kierdel owiec na wypas w terenie górskim.

Psy te na Podhalu zwano nieraz liptakami lub luptakami, więc może pierwotnie z Liptowa pochodziły, ale na Podhalu wyselekcjonowały się w odrębną rasę, w 1967 zarejestrowaną w Międzynar. Federacji Kynologicznej (FCI). W Zakopanem owczarek podh. jest pokazywany na wystawach psów rasowych od 1937. W Tatrach Słow. (i w Tatrach Niżnich) najbardziej pospolity ostatnio był in. pies owczarski: tatranský čuvač, dość podobny do owczarka podh., ale rasowo odrębny.Na Podhalu częste imię dla psa, zwł. dawniej, było: Dunaj lub Baca, a dla suki Dolina. Poza Tatrami i Podhalem owczarki podh. trudno się aklimatyzują, ale psy te stały się dość modne i spotkać je można u amatorów tej rasy nie tylko w miastach pol., ale także za granicą, również na wystawach psów rasowych.

Po II wojnie świat., gdy w związku z zanikiem pasterstwa owczarki podh. w Tatrach stawały się coraz rzadsze, zaczęły pojawiać się w tych górach psy ratownicze, pomocne przy poszukiwaniu zaginionych, zwł. w wypadkach lawinowych. W oparciu o doświadczenia w krajach alp. zaczęto posługiwać się takimi psami najpierw w ratownictwie słow., a potem także polskim. Są to głównie owczarki niemieckie, na ogół najlepsze do takich poszukiwań.

Z dawnych czasów można przytoczyć dwa psie rekordy: na najwyższym szczycie tatrz., Gierlachu, był pies jednego z przewodników już w ubiegłym stuleciu, a przed I wojną świat. na trudno dostępny wierzchołek Mnicha dostał się piesek Jerzego Żuławskiego, ale przy wydatnej pomocy swego pana (który tak wygrał zakład).

Lit. - "Pies" (Wa.) 13, 1960, nr 7. - Stanisław Słodyczka: Owczarek podhalański. "Podtatrze", wiosna 1978.

---