Prauss Franciszek Ksawery (XI 1874 Warszawa - 14 XII 1925 Arco, Włochy).
Od 1894 działacz ruchu robotn. i od 1895 czł. PPS, nauczyciel i działacz
oświat., w 1918-19 min. WRiOP w pierwszym rządzie wolnej Polski, działacz
ochrony przyrody, senator 1922-25.
Z powodu gruźlicy (nabytej w więzieniu carskim) przebywał w Zakopanem w
1902-05, 1911-15 i potem okresowo prowadząc tam działalność społ. (związaną też
z Tatrami), oświat. i polityczną.W 1911 wraz z żoną Zofią (1878-1945) założył w
Zakopanem prywatną szkołę średnią, prowadzoną w 1912-15 przez Towarzystwo Szkoły
im. Stanisława Staszica; była to pierwsza szkoła w Zakopanem, która dla swych
uczniów urządzała częste wycieczki w Tatry, również na nartach.
P. od 1912 był członkiem Sekcji Ludoznawczej, Ochrony Tatr i Przyrodniczej TT
i pracował w ich zarządach. Od 1913 był członkiem zarządu Muzeum Tatrz. w
Zakopanem, a w 1914 w komitecie redakc. czasopisma "Zakopane". W 1913 pomagał
Alfredowi Lityńskiemu przy urządzaniu pierwszej stacji meteor. na Gąsienicowej
Hali. Był też wiceprezesem TOPR i działaczem Towarzystwa Biblioteki Publ. w
Zakopanem.
Będąc w 1918-19 ministrem oświaty zajmował się owocnie głównie organizacją
szkolnictwa, ale także nadal sprawami ochrony przyrody, teraz w skali
ogólnopaństwowej. W 1920 wszedł w skład pierwszych członków PROP; pierwszy
zaprojektował podział Tatr na strefy zróżnicowanej ochrony.
Zajmował się również krajoznawstwem, był członkiem zarządu Podh. Oddziału
PTK, ogłosił artykuł O wakacyjne kursy krajoznawcze ("Ziemia" 1919, nr
44-52) i położył duże zasługi przy odbudowie spalonego Domu Wycieczkowego im.
Stolarczyka w Zakopanem.
Lit. - "PSB" 28, 1984-85 (Halina Kiepurska).
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
