porosty (Lichenes ). Organizmy roślinne, których ciało zwane
plechą, składa się z glonów i grzybów pozostających z sobą w symbiozie. P.
występują na drzewach, na ziemi, na skałach, rosną b. powoli, ale odznaczają się
wielką żywotnością i wytrzymałością na suszę, niskie i wysokie temperatury,
jałowe podłoże (np. lita skała), ale tylko gdy rosną stale w tych samych
warunkach, bo np. osobniki z miejsc cienistych, wilgotnych, po wystawieniu na
słońce (np. po wycięciu lasu) marnieją b. szybko.
Natomiast są one ogromnie wrażliwe na wyziewy fabryczne, spaliny, pyły,
chemikalia, kwaśne deszcze, ginąc od nich w niezmiernie krótkim czasie, jak to
się coraz bardziej uwidocznia obecnie, nawet w Tatrach. Niekiedy traktuje się p.
jako wskaźnik zanieczyszczeń powietrza lub gleby, właśnie ze względu na tę ich
wysoką wrażliwość.
W Tatrach rosną liczne gatunki p.; jedne, kalcifilne na wapieniach, inne,
acidofilne na granitach, kwarcytach i gnejsach. Niektóre są b. rzadkie, np.
endemit karpacki: odnożyca (nożyca) karpacka (Ramalina carpatica) rosnąca
na skałach krzemianowych w najwyższych piętrach tatrz. Za formy endemiczne
wyłącznie tatrz. uważa się np. Thelopsis melathelia var. lomentispora,
Placidiopsis tatrensis, Bacidia subleprosula i
jeszcze parę innych.Pospolicie spotykane i dobrze znane są takie gatunki jak
skórnica czyli płucnica islandzka (Cetraria islandica ), niesłusznie
mchem islandzkim często nazywana, zarastająca na ziemi nieraz spore
przestrzenie. Dalej różne gatunki brodaczki (Usnea ), zwieszające się na
kształt długich zielonych bród lub festonów z pni i gałęzi świerkowych, obecnie
na skutek zanieczyszczeń powietrza występująca coraz rzadziej; b. pospolity
mąklik, o dawniejszej nazwie misecznica lub tarczownica otrębiasta
(Pseudovernia lub Parmelia furfuracea ),
obrastająca pnie i gałęzie drzew; rozmaite gatunki chrobotków występujące na
ziemi, np. krzaczkowaty, zielonawosrebrnawy chrobotek reniferowy (Cladonia
rangiferina ), chrobotek kubkowaty (C. pyxidata ) o małych niby
czareczkach na nóżce, chrobotek koralkowy (C. coccifera ) o
koralowoczerwonych kubeczkach.Znany porost naskalny, wzorzec geograficzny
(Rhizocarpon geographicum ) tworzy liczne mniejsze i większe plamy
zielonawożółtej barwy na granitach i kwarcytach tatrz., występują na nich
również Rh. alpicola i Rh. tinei . P. naskalne stanowią niezwykle urozmaicony, różnobarwny
element malarski skał tatrz., nadając im charakterystyczne tony i odcienie
zielonawe, żółte, brunatne, rudawe, czarne, pomarańczowe, czerwonawe, szare,
białawe, np. żółty wielosporek jaskrawy (Acarospora oxytona ) na skałach
Żółtej Turni (stąd nazwa), pomarańczowe wianuszki jaskrawca okazałego
(Caloplaca aurantia ) na wapiennej Pomurnikowej Ścianie na zboczach
Bujaczego Wierchu w Tatrach Biel., i wiele in. Niektóre z wymienionych tu p.
(np. chrobotki) żyją również na tundrze podbiegunowej.P. biorą także udział w
składzie różnych zespołów roślinnych, np. Cetraria tilesii, gorąco żółty
porost, występuje w zespole turzycy mocnej (Firmetum, Caricetum firmae )
na wapieniu; p. tworzą również własne zespoły, złożone tylko ze swych
przedstawicieli, gł. w piętrze turniowym.
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81