porosty

porosty (Lichenes ). Organizmy roślinne, których ciało zwane plechą, składa się z glonów i grzybów pozostających z sobą w symbiozie. P. występują na drzewach, na ziemi, na skałach, rosną b. powoli, ale odznaczają się wielką żywotnością i wytrzymałością na suszę, niskie i wysokie temperatury, jałowe podłoże (np. lita skała), ale tylko gdy rosną stale w tych samych warunkach, bo np. osobniki z miejsc cienistych, wilgotnych, po wystawieniu na słońce (np. po wycięciu lasu) marnieją b. szybko.

Natomiast są one ogromnie wrażliwe na wyziewy fabryczne, spaliny, pyły, chemikalia, kwaśne deszcze, ginąc od nich w niezmiernie krótkim czasie, jak to się coraz bardziej uwidocznia obecnie, nawet w Tatrach. Niekiedy traktuje się p. jako wskaźnik zanieczyszczeń powietrza lub gleby, właśnie ze względu na tę ich wysoką wrażliwość.

W Tatrach rosną liczne gatunki p.; jedne, kalcifilne na wapieniach, inne, acidofilne na granitach, kwarcytach i gnejsach. Niektóre są b. rzadkie, np. endemit karpacki: odnożyca (nożyca) karpacka (Ramalina carpatica) rosnąca na skałach krzemianowych w najwyższych piętrach tatrz. Za formy endemiczne wyłącznie tatrz. uważa się np. Thelopsis melathelia var. lomentispora, Placidiopsis tatrensis, Bacidia subleprosula i jeszcze parę innych.Pospolicie spotykane i dobrze znane są takie gatunki jak skórnica czyli płucnica islandzka (Cetraria islandica ), niesłusznie mchem islandzkim często nazywana, zarastająca na ziemi nieraz spore przestrzenie. Dalej różne gatunki brodaczki (Usnea ), zwieszające się na kształt długich zielonych bród lub festonów z pni i gałęzi świerkowych, obecnie na skutek zanieczyszczeń powietrza występująca coraz rzadziej; b. pospolity mąklik, o dawniejszej nazwie misecznica lub tarczownica otrębiasta (Pseudovernia lub Parmelia furfuracea ), obrastająca pnie i gałęzie drzew; rozmaite gatunki chrobotków występujące na ziemi, np. krzaczkowaty, zielonawosrebrnawy chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina ), chrobotek kubkowaty (C. pyxidata ) o małych niby czareczkach na nóżce, chrobotek koralkowy (C. coccifera ) o koralowoczerwonych kubeczkach.Znany porost naskalny, wzorzec geograficzny (Rhizocarpon geographicum ) tworzy liczne mniejsze i większe plamy zielonawożółtej barwy na granitach i kwarcytach tatrz., występują na nich również Rh. alpicola i Rh. tinei . P. naskalne stanowią niezwykle urozmaicony, różnobarwny element malarski skał tatrz., nadając im charakterystyczne tony i odcienie zielonawe, żółte, brunatne, rudawe, czarne, pomarańczowe, czerwonawe, szare, białawe, np. żółty wielosporek jaskrawy (Acarospora oxytona ) na skałach Żółtej Turni (stąd nazwa), pomarańczowe wianuszki jaskrawca okazałego (Caloplaca aurantia ) na wapiennej Pomurnikowej Ścianie na zboczach Bujaczego Wierchu w Tatrach Biel., i wiele in. Niektóre z wymienionych tu p. (np. chrobotki) żyją również na tundrze podbiegunowej.P. biorą także udział w składzie różnych zespołów roślinnych, np. Cetraria tilesii, gorąco żółty porost, występuje w zespole turzycy mocnej (Firmetum, Caricetum firmae ) na wapieniu; p. tworzą również własne zespoły, złożone tylko ze swych przedstawicieli, gł. w piętrze turniowym.

---