Polski Grzebień

Polski Grzebień (2208, 2200 m); Polský hrebeň; Polnischer Kamm; Lengyel-nyereg. S. Szeroka i dość głęboka przełęcz w środk. części głównej grani Tatr Wysokich, między Wielickim Szczytem a Małą Wysoką. Przez P.G. prowadzi znakowana ścieżka tur. z pn. strony Tatr na pd., z Doliny Białej Wody do Wielickiej Doliny; jest to jedno z najważniejszych przejść przez gł. grań Tatr, znane od b. dawna, m.in. myśliwym, a turystom co najmniej od 1840. Pierwsi przeszli przez P.G. zimą Theodor Wundt i przew. Jakob Horvay w 1884.

Nazwa Polski Grzebień i jej obcojęzyczne odpowiedniki od dawna prowokowały piszących o Tatrach do podejmowania prób jej wytłumaczenia, chociaż nikt nie zadał sobie trudu zestawienia możliwie kompletnego materiału dotyczącego tej nazwy.

Dawniej i obecnie wysuwa się najczęściej następujące przypuszczenia co do tej nazwy: jedno, że pochodzi ona od przebiegającej niegdyś tędy granicy Polski, i drugie że od przechodzących dawniej przez tę przełęcz przemytników polskich, którzy nawet mieli przeganiać tędy bydło czy konie. Obie te wersje to czyste domysły, oparte jedynie na brzmieniu nazwy, przy czym druga wersja została wymyślona, żeby obalić pierwszą. Ponadto propagatorzy drugiej wersji chyba nigdy nie przechodzili tej przełęczy, przez którą nie można przepędzić bydła, koni, czy choćby owiec, nawet po zbudowaniu ścieżki tur. (z łańcuchami na urwistych skałach), i to dopiero w 1892.

Z tego, co dotąd wiadomo, omawiana nazwa istnieje co najmniej od pocz. XVIII w., i to najpierw w formie Grzebień lub Grzebienie, a po niem. Kamm, Kämme, Grot, Grod (tj. Grat), dopiero później Polnischer Kamm, Polnischer Grath, a jeszcze później po pol. Polski Grzebień, gdyż nazwę z przymiotnikiem "Polnischer" utworzyli jako pierwsi Niemcy spiscy.Najważniejsze jest jednak to, że pierwotnie nazwa ta we wszystkich swych odmianach pol. i niem. nie oznaczała przełęczy nad Wielicką Doliną, lecz długi odcinek głównej grani Tatr Wysokich, najczęściej niesprecyzowany co do swej rozciągłości, a maksymalnie ciągnący się od Wagi do Przełęczy pod Kopą.

Istniały już wtedy nazwy szczytów w bocznych graniach wysuniętych ku pd., w stronę Spisza, ale szczyty w gł. grani były przeważnie jeszcze bezimienne dla Niemców spiskich, dlatego więc ową gł. grań nazywali po prostu Kamm (grzebień) lub Grat (grań), potem Polnischer Grat lub Polnischer Kamm, co bynajmniej nie musiało oznaczać, że granią tą była wytyczona polska granica, lecz jedynie to, że dla Niemców spiskich gdzieś za tą granią była Polska.W miarę powstawania osobnych nazw dla poszczególnych szczytów Polskiego Grzebienia, zasięg jego się kurczył, ale jeszcze do poł. XIX w. i sporadycznie później nawet w literaturze (głównie niem. i ang.) nazwa Polnischer Kamm oznaczała jeszcze gł. grań Tatr, od Lodowego Szczytu (lub od Małego Lodowego Szczytu) aż po Zadni Gierlach, i wreszcie ostała się jedynie dla przełęczy nad Wielicką Doliną, między Małą Wysoką a Wielickim Szczytem.

Dla samej przełęczy Polski Grzebień w II poł. XIX w. używano też czasem pol. nazwy Polska Przełęcz i niem. nazwy Polnischer Sattel.

---