pocztówki lub karty pocztowe, a jeżeli z widokiem: widokówki.Ilustrowane
p. zaczęto produkować w 1870 we Francji, w Niemczech, w Austrii i w Anglii, a w
Polsce wkrótce po 1890. Pierwsza p. tatrzańska (tj. z tematyką tatrz. swych
ilustracji) pojawiła się w Polsce w 1895 (lub wcześniej). Była na niej
reprodukcja 5 fotografii tatrz. Awita Szuberta (nie podpisanego) z rysunkową
ornamentyką roślinną; wydawca: Bazar Zakopiański (Kamila Bauma), który również i
w nast. latach wydawał p. tatrz.
Od tego czasu produkcja p. tatrz. szybko się rozwinęła w Polsce (zwł. w
Galicji), Austrii, Niemczech i na Węgrzech. Zresztą w tym ostatnim kraju p.
tatrz. mogły się pojawiać wcześniej niż w Polsce, gdyż wiadomo, że takie p. (z
własnych fotografii) wydawał »Károly Divald, może już ok. 1880, a potem również
jego syn.
P. tatrz. są wykonane różnymi technikami drukarskimi, i jako odbitki fot.; są
to zarówno reprodukcje fotografii jak i rysunków, akwarel, obrazów olejnych
itd., często z drukowanym objaśnieniem treści lub nawet obszerniejszym tekstem.
Treścią p. tatrz. są krajobrazy, budynki, ludzie, sceny z życia pasterzy,
turystów, taterników, narciarzy; są też p. tatrz. o treści patriot. (np. w
związku ze sporem o Morskie Oko), humor. czy satyr. (sceny z życia turystów),
jest pokazany świat zwierzęcy i roślinny itd. Osobny dział to kolorowe
reprodukcje licznych obrazów tatrz. wielu malarzy.
P. tatrz. stanowią nieraz cenny materiał dokumentacyjny, gdyż niekiedy są
jedyną zachowaną ilustracją nie istniejących już obiektów. Zdarzają się jednak
zupełnie błędne określenia ich treści.
Kolekcjonerstwo p. (tzw. kartofilia) rozwinęła się w Polsce już pod koniec
XIX w., również kolekcjonerstwo p. tatrz.; jednym z pierwszych takich
kolekcjonerów był chyba Zygmunt Gnatowski. Duży zbiór starych p. tatrz. miał też
ojciec Bohdana Małachowskiego. Obecnie zbiorów takich jest wiele, m.in. Adama
Czarnowskiego i A. Petrykowskiego w Warszawie, W.H. Paryskiego i Muzeum
Tatrzańskiego w Zakopanem, Muzeum TANAPu w Tatrz. Łomnicy. W ostatnich latach
były też wystawy p. tatrz., np. A. Czarnowskiego w 1982-84.
Lit. - Adam Czarnowski: Dawne pocztówki tatrzańskie. "Wierchy" 52,
1983.
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
