Pawłowski Bogumił

Pawłowski Bogumił (25 XI 1898 Kraków - 27 VII 1971 u stóp Olimpu w Grecji, poch. w Krakowie na Cment. Rakowickim). Botanik (studia w UJ 1921, dr 1922), wybitny systematyk, geobotanik i fitosocjolog, jeden z czołowych systematyków Europy i najlepszych znawców roślinności gór eur., zwł. Karpat i szczególnie Tatr, turysta i taternik. Prof. UJ 1938-65 (wykładowca do 1968), podczas niem. okupacji uczył na tajnym UJ, dyr. Inst. Botaniki PAN w Krakowie 1961-68, czł. PAU od 1945 i PAN od 1952.

Od 1920 prowadził badania nauk. w górach od Karpat Wsch. i Bałkanów po Alpy i Pireneje. W 1920-72 w publikacjach pol. i zagr. ukazało się ponad 150 jego prac bot., w tym od 1923 wiele tatrzańskich.P. był jednym z inicjatorów i pionierów badań fitosocjologicznych w Tatrach oraz gł. współautorem wielkiej pracy Zespoły roślin w Tatrach (Kr.1923-29). Był też pionierem fitosocjologii stosowanej w Polsce, także w powiązaniu z ochroną przyrody, np. w pracy Znaczenie socjologii roślin dla racjonalnej gospodarki człowieka w przyrodzie ("Ochr. Przyr." 1950).

W swych pracach tatrz. zajmował się różnymi zagadnieniami, jak: Elementy geograficzne i pochodzenie flory tatrzańskiego piętra turniowego ("Rozpr. Wydz. Mat.-Przyr. PAU" 1928, nr 3), Endemity karpackie w florze Tatr i ich znaczenie dla historji tej flory ("Pam. II Zjazdu Słowiań. Geogr. i Etnogr." t. 1, 1929), Über die subnivale Vegetationsstufe im Tatragebirge ("Bull. Int. Acad. Pol. Sc. Cl. Math." 1925, nr 8), Über die Klimaxassoziation in der alpinen Stufe der Tatra (tamże 1935).Swe Zapiski florystyczne z Tatr ogłaszał kilka razy ("Acta Soc. Bot. Pol." 1923, 1925, 1930; "Mater. do Fizjogr. Kraju" 1949). Jego wielka Flora Tatr (Wa.1956, t. 1) nie została ukończona.Jest współautorem ogólnopolskich, ale tak podstawowych dla Tatr prac jak: klucz Rośliny polskie (Lw.1924, Wa.1953 i wydania nast.), małe monografie lub przyczynki do monografii kilkunastu roślin tatrz., Plantae Poloniae exsiccatae (Kr.1930-61), wielotomowe dzieło Flora polska (od t. 2, 1921) i dzieło zbior. Szata roślinna Polski (Wa.1959, 1972); w tym ostatnim opracował m.in. rozdziały: Zespoły wysokogórskie oraz Szata roślinna gór polskich. Był współpracownikiem i współautorem wielkiego międzynar. dzieła Flora Europaea (Cambridge t. 1, 1964, t.2, 1968, t. 3, 1972).Wydał przewodnik bot. Guide de lexcursion botanique dans les Monts Tatras (Kr.1928) i szereg prac pop.-nauk., np. Życie roślinne na najwyższych szczytach tatrzańskich ("Wierchy" 1928).W ostatnich latach wraz ze współpracownikami ogłosił prace o łąkach Tatr i Podtatrza: Zespoły roślinne kośnych łąk północnej części Tatr i Podtatrza ("Fragm. Flor. et Geobot." 1960, nr 2) oraz Badania fitosocjologiczne łąk ze szczególnym uwzględnieniem kośnych łąk Podtatrza i polskich Tatr (Wa.1962). Jedna z jego ostatnich prac dotyczy endemitów roślinnych, m.in. z Tatr: Remarques sur lendémisme dans la flore des Alpes et des Carpates ("Vegetatio" 1970, nr 4-6).

W czasie wycieczki nauk. do Grecji, wraz z towarzyszami wszedł 26 VII 1971 na Mytikas, najwyższy szczyt Olimpu Tessalskiego (2917 m); przy schodzeniu, zbierając rośliny, miał wypadek i ranny został zniesiony do schroniska Spilios Agapitos (2100 m), gdzie następnego dnia zmarł.Uczczono go tablicą pamiątkową w Ogrodzie Bot. Instytutu Botaniki UJ w Krakowie, odsłoniętą 18 V 1981.

Był członkiem hon. Czechosł. Tow. Bot. i in. Upamiętniony jest również nazwami roślin: Thesium pawlowskianum z Afryki, Hieracium pawlowskiellum z Rodopów oraz glonu Pseudokephyrion Pawlowskii z Morskiego Oka.

Był członkiem Sekcji Tatern. AZS w Krakowie i Klubu Wysokogórskiego oraz hon. przodownikiem Górskiej Odznaki Tur. PTTK.

Lit."Nauka Pol." 1962, nr 2 (Jan Kornaś). - "Fragm. Flor. et Geobot." 16, 1970, nr 1 (Władysław Szafer i in.). - "Vegetatio" 25, 1972, nr 5-6 (Kazimierz Zarzycki i J. Braun-Blanquet). - "Biológia" 1972, nr 4 (Ján Futák). - "Acta Soc. Bot. Pol." 42, 1973, nr 1 (K. Zarzycki i in.). - K. Zarzycki: Pod szczytem Olimpu... "Rocz. Sądecki" 15-16, 1974-77. - "PSB" 25, 1980 (Zdzisław Kosiek). - "Wiad. Bot." 1982, nr 3 (J. Kornaś). - "BUP" II, 1985. - "SBP" 1987 (Kazimierz Zakrzewski).

---