obuwie turystyczne

obuwie turystyczne. Pierwsi podróżnicy po Tatrach nie zwracali szczególnej uwagi na obuwie, którego używali. Były to zwykłe buty, noszone także i w in. okolicznościach; niektórzy przewodnicy i bardziej doświadczeni turyści zwracali jednak uwagę nowicjuszom, aby zabierali na wycieczki obuwie mocne. Pod koniec XIX w. uważano, że najlepiej jest używać starych wysłużonych butów, które i tak się zniszczą, i takie rady podawano w ówczesnych drukowanych przewodnikach.Dopiero modernizująca się turystyka i taternictwo na przełomie XIX i XX w. wprowadziła specjalne o.t. na wzór alpejski, z grubej skóry, na potrójnej podeszwie podbijanej specjalnymi hakami i gwoździami. Po 1930 niekiedy zamiast łatwo zużywających się gwoździ i haków stosowano alpejski typ haków tricouni, które są daleko trwalsze, ale w Tatrach mało kto ich używał i raczej w zimie.Góralscy przewodnicy i tragarze dawniej używali powszechnie kierpców, tylko dodatkowo podzelowanych, a często również podkutych wojskowymi gwoździami i podkówkami. Zdarzało się, że przewodnicy szli boso, np. przewodnicy słow. ze Stwoły, którzy w 1876 prowadzili Alberta Berzeviczyego na Rysy. Niem. przewodnicy ze Spisza pierwsi zaczęli nosić alpejski typ obuwia tur. (pod koniec XIX w.), a później także przewodnicy podh. Już przed I wojną świat. zasadniczo wszyscy przewodnicy tatrz. stosowali podobne obuwie jak turyści czy taternicy.

Po II wojnie świat. rozpowszechniły się (najpierw u taterników i turystów czechosł., potem także u polskich) buty z podeszwą typu wibram, z twardej, grubej, profilowanej gumy, w dwóch odmianach: normalne buty tur. cięższe oraz buty znacznie lżejsze, zwane pionierkami. Równocześnie wzmagający się ruch tur. ludzi nieobeznanych z górami spowodował rozpowszechnienie się tenisówek i trampek jako obuwia na wycieczki.Jako obuwie na trudniejsze wspinaczki już przed I wojną świat. weszły w użycie tzw. trzewiczki (zwane czasem z niem. kleterkami) na podeszwie sznurkowej, a w okresie międzywoj. również na manszonowej (rodzaj wojłoku), wyrobu zagranicznego. Najczęściej jednak używano do wspinaczek tenisówek lub trampek o gumowej podeszwie, a po II wojnie coraz częściej zwykłego o.t. typu wibram lub specjalnych lżejszych odmian z podobną podeszwą. Jeszcze w okresie międzywoj. zdarzało się, zwł. w terenie o gładkich płytowych skałach, że niektórzy przewodnicy i taternicy wspinali się boso.W początku lat 1970. wśród taterników pol. wyszły z użycia w lecie ciężkie i sztywne buty z podeszwą wibram, ale są one nadal noszone przez turystów. Taternicy zaczęli używać lekkiego obuwia o podeszwie gładkiej, ale o wysokim tarciu na skale. Ten rodzaj obuwia niewątpliwie przyczynił się (oprócz in. czynników) do podniesienia poziomu klasycznego wspinania w ostatnich latach.Pol. odmianą tego ostatniego obuwia tatern. są treningowe buty piłkarskie, tzw. korkery, w których odcięte przednie korki zastępuje się przyklejoną gumą o wysokim tarciu. Pozostawione pod obcasem korki nie przeszkadzają w skalnej wspinaczce, natomiast ułatwiają schodzenie w trawiastym terenie i na śniegu.W zimie taternicy (i alpiniści) używają różnych odmian butów dwuwarstwowych o dobrej izolacji termicznej: sztywny zewnętrzny but i miękki wewnętrzny bucik; podeszwa typu wibram.

Lit. - Jarosław Figiel: Ekwipunek turysty tatrzańskiego: buty. "Tatry" (Za.) 1991, nr 2.

---