niedźwiedź brunatny

niedźwiedź brunatny (Ursus arctos), z rodziny niedźwiedziowatych (Ursidae). Największe z żyjących obecnie w Tatrach (także na Babiej Górze i w Bieszczadach) zwierząt ssących. Żywi się przeważnie pokarmem roślinnym: owocami leśnymi, grzybami, pędami ziół i krzewów, chętnie jada młody, wykłoszony owies, a przysmakiem jego jest miód. Przyciśnięty głodem nie gardzi też mięsem i jeżeli mu się uda, bije owce i mniejsze zwierzęta leśne. Niegdyś, kiedy niedźwiedzie w Tatrach były b. liczne, szkody, wyrządzone przez nie wśród owiec zdarzały się często. Wówczas to zabobonni pasterze, nie chcąc "ściągać licha", mówili o niedźwiedziu z obawą i szacunkiem "On".

Na zimę wybiera n. jakiś głęboki, niedostępny wykrot drzewny lub rozpadlinę skalną i tam mości sobie legowisko, tzw. gawrę, gdzie zapada w sen zimowy, budzi się jednak czasem w ciągu zimy, najczęściej aby zaspokoić pragnienie i wtedy bywa przy spotkaniu niebezpieczny.

Szczególnie niebezpieczna jest samica wodząca młode. Rodzą się one w czasie zimowania, zwykle dwoje, i są malutkie jak kocięta, ślepe i niedołężne. Rosną jednak szybko i jeszcze tego samego lata wędrują z matką po lesie i halach.

Niedźwiedzie odgrywały wielką rolę w opowiadaniach myśl. dawnych Podhalan. Szczególnie Sabała znany był jako nieustraszony "polowac" na misie. Obecnie n. jest w Tatrach i w całej Polsce pod ochroną prawną. W Tatrach Pol. żyje ostatnio od kilku do kilkunastu niedźwiedzi (w 1984 liczono ich 6-10, w 1993 od 12 do 15). Czasem przechodzą na słow. stronę, najczęściej jednak wracają na zimowisko. Po słow. stronie Tatr jest 55 sztuk n. (w 1992).

N. czasem zbliża się do schronisk, znęcony jadalnymi odpadkami. Turyści i personel schroniskowy nie powinni nigdy karmić n., jak zresztą i żadnych zwierząt w Tatrz. Parku Nar.; obraca się to na szkodę i dla zwierząt, a nieraz i dla turysty, gdy np. niedźwiedź brutalnie domaga się przysmaku. Na tym tle już nieraz w Tatrach bywały wypadki.

---