Nędza-Kubiniec Stanisław

Nędza-Kubiniec Stanisław (2 IV 1897 wieś Kościelisko - 7 XI 1976 Zakopane, poch. na starym cment.), po matce prawnuk Sabały, ożeniony z wnuczką tegoż. Góral podh., rolnik i cieśla, poeta i prozaik, wieloletni radny i wójt Kościeliska, działacz Związku Podhalan (prezes) i ZSL, w 1957-61 poseł na Sejm.W czasie I wojny świat. jako żołnierz austr. dostał się do niewoli ros., jako jeniec pracował na Ukrainie i Syberii, po czym w 1917-18 walczył w Rewolucji Październikowej w pol. czerwonych oddziałach, za co (po nielegalnym powrocie do Polski) był skazany na pół roku twierdzy wojsk. w Przemyślu. W 1920, walcząc jako kapral WP w 2 pułku strzelców podh., dostał się pod Kijowem znowu do niewoli rosyjskiej.

W 1922 wrócił do Polski.W obfitej twórczości Nędzy-Kubińca dotyczącej Podhala, Tatr i spraw ogólnych, częste są motywy społecznie radykalne i rewolucyjne, ale także ujawnia się jego wielkie umiłowanie najbliższej ziemi (Podhale, Tatry, wieś Kościelisko), jej tradycji i kultury lud., zwł. gwary podh. (wiersz Do mojej gwary ). Jest autorem wierszy, poematów, opowiadań, powieści, pisanych zarówno gwarą jak i językiem lit.

Dużo publikował w czasopismach, pierwszy swój wiersz już w 1912, ale właściwy jego debiut to wiersze drukowane w 1915, m.in. Wiatr halny ("Gaz. Podh." 3, 1915, nr 15). W formie książkowej ukazały się zbiory jego wierszy: Na nową perć (Kościelisko 1936), Wybór wierszy (Wa. 1950), Mity halne (Wa. 1968), Uroczysko (Wa. 1977), Poezje wybrane (Wa. 1982) oraz poematy Janosik (Kr. 1947, Wa. 1949) i Na czorsztyńskim zamku (Wa. 1954), a także wspólnie wydane Wiersze i poematy (Wa. 1973).

Ukazała się też jego powieść Sabałowe czasy (Wa. 1959) i zbiór opowiadań Posiady na Groniku (Wa. 1962). Jego wiersze pojawiły się też w różnych antologiach. Z podh. pisarzy pochodzenia lud. niewątpliwie jest najwybitniejszym, sam jednak nie uważał siebie za poetę lud., lecz po prostu za poetę.

W 1946-47 N.-K. był redaktorem "Gazety Podh.", a w 1957-59 redaktorem dodatku (właściwie działu) pt. "Wieści z Gór" tygodnika "Wieści". W obu tych i w in. czasopismach już od 1937 ogłaszał swoje artykuły dotyczące spraw Tatr i Podhala, np. Kościelisko jako stacja letniskowa i turystyczna ("Ziemia Podh." 2, 1937, nr 2), Ze wsi Kościółki Małe ("Nurty" 1, 1938, nr 4, reportaż o wsi Kościelisko), O parzenicach ("Wieści" 1, 1957, nr 37), Interpelacja poselska w sprawie drogi Zakopane - Dolina Kościeliska (tamże 1957, nr 43), Hawierze w Tatrach (tamże 1957, nr 47), Historia chłopskich lasów w Tatrach (tamże 1958 lub 1959).N.-K. był członkiem hon. Związku Podhalan. W 1957 otrzymał nagrodę literacką Zakopanego.

Lit. - Włodzimierz Wnuk: Na góralską nutę. Wa. 1975 (rozdz. Gazda z Kościeliska). - "LP-PE" 2, 1957 (tenże). - Piotr Wągiel: Pług, pióro i pędzel. Wa. 1988 (rozdz. W kierpcach do ZLP ). - "SCZ" 1986.

---