Muzeum Liptowskie w Rużomberku

Muzeum Liptowskie w Rużomberku Liptovské múzeum v Ružomberku. S.Już w XIX w. zarząd miejski Rużomberku zapoczątkował gromadzenie pamiątek hist. (sztandarów, pieczęci itp.), a w 1898 uchwalił założenie muzeum, ale wtedy tego nie zrealizowano.

Już wcześniej w Rużomberku, od 1888, bracia »Artúr i Július Kürti zbierali okazy muzealne z Liptowa i przez kilka lat udostępniali je zwiedzającym. Potem wraz z przyjaciółmi doprowadzili oni w dniu 12 II 1912 do zawiązania się Liptowskiego Towarzystwa Muzealnego w Rużomberku (Liptóvármegyei Muzeumegyesület Rózsahegyen); statut został zatwierdzony w styczniu 1913. Towarzystwo to uzyskało od magistratu Rużomberku pomieszczenie, w którym otworzono muzeum już 1 V 1912. Oprócz cennych zbiorów darowanych przez braci Kürti, posiadało ono eksponaty przekazane przez klasztor pijarski, różne urzędy na Liptowie i osoby prywatne. Pierwszym kustoszem był J. Kürti, od 1912 do 1921.

W 1919 Lipt. Tow. Muzealne zmieniło swą węg. nazwę na słowacką: Liptovská muzeálna spoločnost, ale 30 VI 1921 samo się rozwiązało, a muzeum przekazano 17 XII 1921 miastu Rużomberk.

Kustoszem (dyrektorem) został ponownie J. Kürti (1922-38), i jemu muzeum zawdzięcza swój dalszy rozwój. W 1932 muzeum mieściło się już w trzech odrębnych pomieszczeniach w różnych punktach miasta. Rosły zbiory (zwł. archeologiczne) uzyskiwane m.in. w czasie badań terenowych na Liptowie, prowadzonych przez muzeum. Kürti w 1927-37 wydawał drukiem roczne sprawozdania z działalności muzeum, a ponadto ogłaszał liczne artykuły o muzeum i sprawozdania miesięczne w czasopismach. W 1931-33 muzeum wydawało kwartalnik » "Zprávy Liptovského múzea".

Dzięki staraniom Kürtiego rada miejska w 1935 przystąpiła do budowy wielkiego gmachu murowanego, ukończonego w 1937 i od tego czasu mieszczącego całość zbiorów M.L. Po Kürtim dyrektorami byli m.in.: Jozef Jakubík (1938-55) i Ján Pavlík (od 1955).Bogate zbiory M.L. dotyczą Liptowa i otaczających go pasm górskich, m.in. Tatr, zwł. Tatr Zachodnich. Zbiory i ekspozycja uwzględniają takie dziedziny jak archeologia, historia (także dzieje przemysłu i ruchu robotn. na Liptowie), geografia, geologia, speleologia, botanika, zoologia, etnografia. Duża galeria malarstwa i grafiki związana jest swą tematyką z Liptowem i Tatrami lub osobami artystów. W 1969 dobudowano obok gmachu M.L. osobną galerię (» galerie malarstwa). W 1971-72 dobudowano nowe skrzydło do gł. gmachu M.L. Bogate archiwum dawnych dokumentów hist. zostało po II wojnie świat. częściowo przeniesione do archiwum w Bytczy (»archiwa).

Inwentarz zbiorów M.L. zawiera ok. 50 000 pozycji. Biblioteka regionalna M.L. ma ponad 12 000 pozycji. Jest też dużo starych map. Od 1970 M.L. wydaje zbiory różnorodnych prac o swym regionie w seryjnej publikacji: "Liptov. Vlastivedný zborník".

Lit. - Ján Pavlík, Valéria Považanová, Ján Sladký: 50 rokov Liptovského múzea v Ružomberku 1912-1962. Ru. 1962. - V. Považanová: Príspevok k dejinám Liptovského múzea v Ružomberku. "Liptov" 2, 1972. - Zob. też: Kürti Július.

---