mchy

mchy (Musci ). Są roślinami zarodnikowymi, nie wydają kwiatów, tylko puszki (torebki) z drobniutkim pyłkiem - zarodnikami (nie nasionami). Większość m., zwł. te rzadkie, posiada tylko łacińskie nazwy. M. występują w Tatrach b. obficie w różnych środowiskach: na ziemi, na skałach i kamieniach (m. epilityczne), na pniach drzewnych (m. epifityczne), nawet w wodzie lub na mokrych brzegach potoków.

Jest ogromnie wiele gatunków i odmian mchów: w Tatrach Pol. istnieje ok. 455 gatunków (nie licząc odmian i form), zaś w Tatrach Słow. ok. 490 gatunków; oczywiście tu i tam występują gatunki wspólne.

Niektóre m. są b. dawnego pochodzenia, np. zwojek (Barbula gigantea ), także Geheebia cataractarum są reliktami trzeciorzędowymi, mokradłosz (Calliergon trifarium ) to relikt glacjalny, podobnie jak Tomenthypnum nitens i Mnium cinclidioides. Inny gatunek mokradłosza, Calliergon richardsonii jest reliktem arktyczno-alpejskim.

Wśród endemitów występuje Brachythecium vaňeki, a niedawno została odkryta nowa dla nauki odmiana tatrz.: Hygrohypnum palustre var. tatricum .

Niektóre m. tworzą szczególne zbiorowiska charakterystyczne dla zimnych wód źródlanych i potokowych, noszące nazwę » mszarników. Wśród tych wodnych m. jest jeszcze jeden relikt glacjalny: Drepanocladus tundrae .

Także i w jaskiniach tatrz. występują do pewnej głębokości m., przy czym inne gatunki rosną bliżej wylotu, a więc tam, gdzie więcej światła, a inne - w głębi. Ciekawe zjawisko zaobserwowano ok. lat sześćdziesiątych: w jaskiniach często odwiedzanych i oświetlanych elektrycznością, w kręgu światła lamp zadomowiły się na podłożu b. drobne roślinki, przede wszystkim mchy, których zarodniki zostały zapewne - wraz z nasionami roślin naczyniowych - przyniesione na obuwiu zwiedzających, a być może również przez strużki wodne wpływające lub przesiąkające do wnętrza jaskiń.

Mylny jest dość rozpowszechniony pogląd, jakoby szczególnie obficie m. występowały w piętrze turniowym, dzieląc miejsce z porostami. Wprawdzie i tam spotkamy m., zwł. w tzw. » wyleżyskach, gdzie śnieg długo zalega; takie zielone mchowe dywany można oglądać np. pod Mnichem i pod Zadnim Mnichem, ale jak wykazały badania, najwięcej mchów i najwięcej ich gatunków znajduje się w piętrze regla dolnego i w kosodrzewinie, to znaczy: w lesie, na polankach i młakach śródleśnych, na terenie źródlisk i pobrzeży potoków, a także jako najniższa warstwa przyziemna na łąkach i halach.

Na mokradłach i młakach, na powierzchni zarastających stawów (np. Wyżni Toporowy Staw, Ślepy Stawek w okolicy Szczyrbskiego Jeziora) najczęściej występują mchy torfowce (Sphagna ) tworząc grube poduchowate dywany, złożone z różnych gatunków, a także różnej barwy: zielonkawe, zielone, białawe, brunatnawe lub rudaworóżowawe. W Mięguszowieckiej i Batyżowieckiej Dolinie znaleziono niezwykle rzadki mech świecący » świetlankę (Schistostega osmundacea ).

---