Łuszczewska Jadwiga

Łuszczewska Jadwiga, pseud. Deotyma (1 VIII 1834 Warszawa - 23 IX 1908 tamże). Poetka, powieściopisarka, słynna niegdyś improwizatorka. Jej najpopularniejsza powieść Panienka z okienka (Wa.1898) miała wiele wydań, także po II wojnie światowej.

Opisy swych częstych podróży publikowała w czasopismach. W 1860 ze swym ojcem i Aleksandrem Przezdzieckim odbyła wycieczkę do Pienin, Zakopanego i Tatr, gdzie zwiedziła Kościeliską Dolinę, Kuźnice, Morskie Oko i Siklawę, a drogą okrężną dotarła furką przez Bukowinę, Zdziar i Kiezmark do podnóża głównego celu swej podróży, Łomnicy. Plonem tej wyprawy były przesadnie sentymentalne i afektowane Wrażenia z Karpat ("Gaz. Warsz." 1860, nry 311-317, 325-328, 337-340) z wierszem Piosenka w Karpatach, który stał się b. popularny i był często przedrukowywany.

Ł. jest też autorką powieści Krzyż nad otchłanią ("Ateneum" 1878 i 1879) z rozdziałem Pamiętnik Teresy z podróży do Karpat, a w jej dramacie Wanda (Wa.1887) akcja prologu rozgrywa się w Kościeliskiej Dolinie. Ukazał się też jej Pamiętnik ("Bibl. Warsz." 1910, t. 3 i 4, i wyd. książkowe: Wa.1968), w którym mało pisze o Tatrach, choć wspomina przesadnie, że "wszerz i wzdłuż przemierzyliśmy Tatry". Ciekawsza jest zawarta w tym pamiętniku uwaga o geologu Ludwiku Zejsznerze, który bywał w salonie artyst.-lit. jej rodziców w 1842: "trochę zasuszony kawaler, zakochany tylko w nauce i Tatrach, o których cuda już wtedy rozgłaszał, choć jego następcom się wydaje, że oni dopiero wynaleźli Karpaty".

Lit. - Halina Ptakowska-Wyżanowicz: Od krynoliny do liny. Wa.1960. - Juliusz W. Gomulicki: O Salonie literackim dwóch pań Łuszczewskich. Jako wstęp do "Pamiętnika" Deotymy, Wa.1968. - "PSB" 18, 1973 (Andrzej Biernacki).

---