Łomnica

Łomnica, potok; Lomnica, błędnie ale powszechnie Skalnatý potok; Steinbach; Kőpatak. S. Potok, który powstaje w Łomnickiej Dolinie w Cmentarzysku (pod Widłami) jako strumyk wypływający zwykle spod śniegów tego kotła. Spływa poprzez wysoki próg skalny do Lejkowego Kotła, ale gubi się w piargach przed osiągnięciem jego dna. Niżej pojawia się na dnie doliny jako mały strumyk, zwykle zanikający przed dopłynięciem do Łomnickiego Stawu. Ł. przy wysokim stanie wody wypływa następnie z Łomnickiego Stawu, ale zwykle ukazuje się dopiero poniżej tego jeziora i płynie ku pd.-wsch. przez Matlary do rz. Poprad, do której wpada we wsi Wielka Łomnica. Gł. dopływ Ł. na terenie Tatr: Huncowski Potok.

Nazwa potoku Łomnica (Lomnica) jest starą nazwą słowiańską (od słowa łom, odłam skalny) i powtarza się w wielu miejscach w Karpatach i Sudetach na oznaczenie bystrych strumieni górskich (przy wysokim stanie wody toczących duże kamienie), a wtórnie przenoszona jest z nich na sąsiednie obiekty, np. miejscowości. Od nazwy tatrzańskiego potoku Łomnica (Lomnica) pochodzą wprost lub pośrednio nazwy wsi spiskiej (Wielka Łomnica; Velká Lomnica; Grosslomnitz; Kakaslomnic), stawu tatrz. (Łomnicki Staw), doliny (Łomnicka Dolina), szczytu (Łomnica lub Łomnicki Szczyt; Lomnický štít; Lomnitzer Spitze; Lomnici-csúcs) itd.

Niemcy spiscy przetłumaczyli nazwę potoku (Łomnica, Lomnica) na Steinbach, od czego urobili następnie nazwy dla stawu (Steinbachsee) i doliny (Steinbachtal, Steinbachseetal itp.), zachowując jednak rdzeń pierwotnej nazwy w nazwach wsi (Grosslomnitz) i szczytu (Lomnitzer Spitze). W dawnym niem. piśmiennictwie pojawia się jeszcze jedna nazwa dla Łomnickiego Stawu: Steinbock See (w gwarze spiskoniem. Steinbock to kozica) i jego kalka łac.: Stagnum rupicaprarum, ale owo Steinbock See to tylko zniekształcenie nazwy Steinbachsee.

Węgrzy postąpili podobnie jak Niemcy i to chyba za pośrednictwem nazewnictwa niemieckiego.Dawniejsi pol. autorzy, którzy nie znali pierwotnej nazwy Łomnica (Lomnica), korzystali z niem. źródeł i przełożyli niem. Steinbach na Kamienna Woda lub Kamienny Potok; Steinbachsee przetłumaczyli na Steinbachskie jezioro, Kamieniowodzki Staw, Kamienisty Staw lub Kamienny Staw; natomiast Steinbachtal i Steinbachseetal przekalkowali na Dolina Kamiennego Stawu, Dolina Kamiennej Wody lub Dolina Kamienna, a także Dolina Głazista. Już jednak od ostatnich lat XIX w. niektórzy autorzy pol. używali poprawnych nazw Łomnica, Łomnicki Staw i Łomnicka Dolina, inni jednak długo jeszcze nadal stosowali podane wyżej kalki nazewnicze z niemieckiego. W pol. literaturze poprawne nazwy wszystkich tych obiektów upowszechniły się dopiero po II wojnie światowej.

Podobnie jak polscy, także i dawniejsi autorzy słow. nie znając pierwotnej nazwy potoku Lomnica i korzystając z niem. źródeł przełożyli niem. Steinbach na Kameničny potok i Kamenný potok, później na Skalnatý potok, a niem. Steinbachsee najpierw na Kamenično potočne jazero, potem na Kamenné pleso i Skalnaté pleso, z czego powstała następnie również i słow. nazwa doliny: Skalnatá dolina. W słow. nazewnictwie utrwaliły się nazwy Skalnatý potok, Skalnaté pleso i Skalnatá dolina, choć są to tylko kalki dawnych kalek niem. (swoiste pamiątki po Niemcach spiskich).

---