językowe zagadnienia. Pod względem stosowanego w terenie języka
urzędowego, tj. języka władz administracyjnych, Tatry wraz z Podtatrzem stanowią
od dawna dwa obszary, rozdzielone granicą państw., zmienną na przestrzeni
wieków.
Na obszarze państwowo polskim (do 1772 oraz w latach 1918-39 i od 1945) jest
to język pol., do 1772 z pewnym udziałem języka łac., zwł. w dokumentach. W
czasie zaboru tego obszaru przez Austrię (od 1772, a właściwie od 1769, aż do
1918) językiem urzędowym był zrazu niem. (z pewnym udziałem łaciny), ale
stopniowo stawał się nim coraz bardziej polski, podobnie jak w całej ówczesnej
Galicji.
W latach okupacji niem. (1939-45) formalnie panował język niem., ale nawet
urzędowe obwieszczenia były dwujęzyczne: niem. i polskie. Język urzędowy (niem.)
pojawiał się także na drogowskazach i in. napisach władz okupacyjnych, które
podejmowały też pewne próby zastępowania pol. nazw geograficznych nazwami niem.,
np. zniemczając nazwy ulic w Zakopanem (Krupówki na Hauptstrasse itd.) i
niektóre nazwy tatrz. (np. Kościeliska Dolina na Märchental). Jednakże w czasie
okupacji niem. całe nazewnictwo geogr. w Tatrach Pol. pozostało zasadniczo
polskie.Po II wojnie świat. na Orawie Pol. i na Spiszu Pol. (a więc w granicach
Polski) pojawiły się napisy dwujęzyczne pol. i słow., np. na sklepach i
urzędach, w miejscowościach, gdzie część ludności góralskiej optowała na rzecz
narodowości słowackiej.
Na obszarze państwowo niegdyś (do 1918) węgierskim, na Podtatrzu i w Tatrach,
językiem urzędowym był węgierski, ale obok niego często występował niemiecki,
zwł. na Spiszu (gdzie wówczas mieszkało dużo Niemców) i w Tatrach Spiskich (np.
na drogowskazach i w nazwach schronisk), a całe urzędowe nazewnictwo geogr. było
właściwie dwujęzyczne: węg. i niem., chociaż w literaturze swojej Słowacy i
Czesi używali nazw słow. lub czes., a Polacy - polskich.W latach 1918-38 na
obszarze państwowo czechosłowackim na Podtatrzu i w Tatrach językiem urzędowym
był zarówno czes. jak i słow., z pewną jednak przewagą języka czes., m.in. w
Tatrach na drogowskazach i w schroniskach, a całe tatrz. i podtatrz. nazewnictwo
geogr. na obszarze Czechosłowacji było w literaturze pięciojęzyczne: czes.,
słow., niem., węg. oraz (w literaturze wydawanej w Polsce) polskie. Po 1938
ustalił się zwyczaj, upowszechniający się już wcześniej, że Czesi w swej
literaturze o Tatrach Słow. (i w ogóle o Słowacji) stosowali wyłącznie nazwy
słowackie.
W pol. literaturze o Tatrach i Podtatrzu, niezależnie od granicy państw.,
stosuje się od dawna pol. nazewnictwo geogr., zresztą dla wielu obiektów nieraz
istniały wcześniej nazwy pol., a innojęzyczne powstały później. Bywało także,
oczywiście, na odwrót.Zob. też gwary ludowe i nazwy
geograficzne.
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81