językowe zagadnienia

językowe zagadnienia. Pod względem stosowanego w terenie języka urzędowego, tj. języka władz administracyjnych, Tatry wraz z Podtatrzem stanowią od dawna dwa obszary, rozdzielone granicą państw., zmienną na przestrzeni wieków.

Na obszarze państwowo polskim (do 1772 oraz w latach 1918-39 i od 1945) jest to język pol., do 1772 z pewnym udziałem języka łac., zwł. w dokumentach. W czasie zaboru tego obszaru przez Austrię (od 1772, a właściwie od 1769, aż do 1918) językiem urzędowym był zrazu niem. (z pewnym udziałem łaciny), ale stopniowo stawał się nim coraz bardziej polski, podobnie jak w całej ówczesnej Galicji.

W latach okupacji niem. (1939-45) formalnie panował język niem., ale nawet urzędowe obwieszczenia były dwujęzyczne: niem. i polskie. Język urzędowy (niem.) pojawiał się także na drogowskazach i in. napisach władz okupacyjnych, które podejmowały też pewne próby zastępowania pol. nazw geograficznych nazwami niem., np. zniemczając nazwy ulic w Zakopanem (Krupówki na Hauptstrasse itd.) i niektóre nazwy tatrz. (np. Kościeliska Dolina na Märchental). Jednakże w czasie okupacji niem. całe nazewnictwo geogr. w Tatrach Pol. pozostało zasadniczo polskie.Po II wojnie świat. na Orawie Pol. i na Spiszu Pol. (a więc w granicach Polski) pojawiły się napisy dwujęzyczne pol. i słow., np. na sklepach i urzędach, w miejscowościach, gdzie część ludności góralskiej optowała na rzecz narodowości słowackiej.

Na obszarze państwowo niegdyś (do 1918) węgierskim, na Podtatrzu i w Tatrach, językiem urzędowym był węgierski, ale obok niego często występował niemiecki, zwł. na Spiszu (gdzie wówczas mieszkało dużo Niemców) i w Tatrach Spiskich (np. na drogowskazach i w nazwach schronisk), a całe urzędowe nazewnictwo geogr. było właściwie dwujęzyczne: węg. i niem., chociaż w literaturze swojej Słowacy i Czesi używali nazw słow. lub czes., a Polacy - polskich.W latach 1918-38 na obszarze państwowo czechosłowackim na Podtatrzu i w Tatrach językiem urzędowym był zarówno czes. jak i słow., z pewną jednak przewagą języka czes., m.in. w Tatrach na drogowskazach i w schroniskach, a całe tatrz. i podtatrz. nazewnictwo geogr. na obszarze Czechosłowacji było w literaturze pięciojęzyczne: czes., słow., niem., węg. oraz (w literaturze wydawanej w Polsce) polskie. Po 1938 ustalił się zwyczaj, upowszechniający się już wcześniej, że Czesi w swej literaturze o Tatrach Słow. (i w ogóle o Słowacji) stosowali wyłącznie nazwy słowackie.

W pol. literaturze o Tatrach i Podtatrzu, niezależnie od granicy państw., stosuje się od dawna pol. nazewnictwo geogr., zresztą dla wielu obiektów nieraz istniały wcześniej nazwy pol., a innojęzyczne powstały później. Bywało także, oczywiście, na odwrót.Zob. też gwary ludowe i nazwy geograficzne.

---