grzyby

grzyby (Fungi, Mycophyta, Mycetes, Mycota ). Lasy i polany tatrz. niegdyś obfitowały w liczne gatunki g. Jednak ostatnie trzy, cztery dziesiątki lat zaznaczyły się ogromnym zubożeniem grzybostanu w Tatrach. Przyczyn jest kilka: wysoce szkodliwy sposób zbierania g. (mimo zakazu zbioru na terenie TPN) ze zdzieraniem darni, niszczeniem g. niejadalnych (tzw. psich), rozgrzebywaniem igliwia i mchu przez co odsłaniana grzybnia wysycha i ginie. Pyły i gazy, zwł. siarkowe, zawarte w opadach przynoszonych znad miejscowości fabrycznych Polski, Czech, Słowacji i Niemiec, spaliny miejscowe z kominów i z samochodów (szczególnie ołów) osiadają na glebie i wsiąkają zatruwając wszystkie organizmy żyjące w niej i na niej. Również rozdeptywanie terenu przez schodzących ze szlaków zwiększa szkody.

Do niedawna jeszcze pospolity był na leśnych polankach i w młodnikach Tatr mleczaj rydz (Lactarius deliciosus), krótko rydzem nazywany. Rydze pokazywały się tam zwykle ok. drugiej poł. lipca, po czym, po kilkotygodniowej przerwie, znów pod jesień. Podchodziły b. wysoko, najwyżej na sam wierzchołek Kominiarskiego Wierchu na 1829 m. Obecnie stały się rzadkie i występują tylko gdzieniegdzie w nielicznych skupieniach.

Borowik szlachetny (Boletus edulis ), nazywany też prawdziwkiem, zdarza się tylko w niektórych okolicach i niezbyt często. Znane ogólnie maślaki (Suillus luteus ) są w Tatrach raczej rzadkie, ale na upłaziastych zboczach, między kępami kosówki dosyć często bywają podobne maślaki pstre (Suillus variegatus ). Do niedawna jeszcze dość licznie po lasach trafiał się pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius ), czyli znane kurki, przez górali nazywane liskami. Rosnący na niżu i w Beskidach pospolity pasożyt świerków, jadalna opieńka miodowa (Armillariella mellea ) pojawia się w Tatrach dosyć często także przy jodłach i wg niektórych mikologów jest tu raczej saprofitem.Tu i owdzie w lesie pojawiają się sarniaki (kolczaki) dachówkowate (Sarcodon imbricatum, Hydnum imbricatum ) czyli sarny, dochodzące tu nieraz do znacznej wielkości. Wreszcie najróżniejsze surojadki i gołąbki (z rodzaju Russula ).

Z niejadalnych i trujących g. zdarza się muchomor czerwony (Amanita muscaria ) i muchomor cytrynowy (A. citrina ), mleczaj wełnianka (Lactarius torminosus ) udająca rydza, ale bez jego pomarańczowego soku przy przełamaniu, maślanka wiązkowa (Nematoloma fasciculare ), znana jako fałszywa opieńka (uwaga, żeby się nie pomylić ), goździeniec (Clavaria botrytis ), podobny trochę do wyrośniętego małego kalafiora, purchawki (Lycoperdon ), wreszcie różne huby nadrzewne (Polyporus i Fomes ).

W dawniejszej literaturze z Tatr podawano także szatana (Boletus satanas ), nowsze badania wykazały jednak, że nie występuje on tutaj.

Wymienione g. posiadają na ogół duże, widoczne owocniki, u niektórych gatunków nazywane kapeluszami, ale w Tatrach żyje też ogromne mnóstwo mikroskopijnych grzybków, z których jedne, jak np. rdze (Uredinales ) i głownie czyli śniecie (Ustilaginales ) pasożytują na in. roślinach; inne żyją jako roztocze czyli saprofity na martwym materiale organicznym jak mursz, próchno, igliwie. Niektóre glebowe g. współżyją z korzeniami różnych roślin naczyniowych. Zjawisko to nosi nazwę mikotrofizmu.

G. w ogóle odgrywają ogromnie ważną rolę w biocenozie leśnej, dlatego nie wolno niszczyć ani g., ani podłoża w którym żyją, aby nie spowodować wymierania i g., i roślin wyższych z nimi współżyjących, np. storczyków, borówek i in., a nawet drzew, jak np. jodła.

---