Tworzą się tylko w klimatach zimnych: w okolicach
podbiegunowych i wysoko w górach, na terenach płaskich, wskutek kolejnego
zamarzania i odmarzania gleby o niejednakowym i różnej wielkości materiale,
złożonym np. ze żwiru, kamyków większych i mniejszych, iłu, glinki, piasku itp. i nasyconym wodą.
Przez przemieszczanie się na skutek działania mrozu tego materiału gleby takie
przyjmują różne formy, np. gleby wieńcowe, oktagonalne, owalne, pasowe,
pierścieniowe; średnica tych form wynosi od kilkunastu cm do 10 m. Najnowsze
badania uznają też udział wiatru, roślinności i zwierząt w tworzeniu się tych gleb.
Wielkie ich formy nie schodzą poniżej 2000 m, natomiast formy miniaturowe
niekiedy sięgają prawie górnej granicy lasu.
W Tatrach g.s. pierwszy odkrył pol. geograf, prof. Alfred Jahn w 1946 i 1947 na przełęczy Krzyżne i w górnej części Waksmundzkiej Doliny, a wkrótce potem jeszcze
na Koszystej i na Czerwonych Wierchach. Później badania nad tymi
glebami w Tatrach podjął też szereg naukowców pol. (np. K. Oleksynowa, S. Skiba) i czechosł. (np. J. Sekyra, J. Ksandr,
J. Pelišek). Po stronie słow. Tatr znaleziono g.s. pod Kończystą, w Dolinie Pięciu Stawów Spiskich, pod Sławkowskim Szczytem itd. Niektórzy badacze
zaliczają obecnie gleby strukturalne do gleb
poligonalnych.
