Gerson Wojciech (1 VII 1831 Warszawa - 25 II 1901
tamże). Wybitny malarz pol., ilustrator, pedagog, krytyk artystyczny. Studiował
w warsz. SSP 1844-50, w Petersburgu 1853-55 i Paryżu 1856-58. Wystawiał swe
obrazy głównie w kraju, ale także za granicą.
Dużo podróżował. Od 1849 odbył z kolegami wiele wędrówek
pieszych po kraju, był to więc jeden z pierwszych pol. krajoznawców. W 1860 udał
się po raz pierwszy w Tatry, w towarzystwie Juliana Ceglińskiego, Marcina Olszyńskiego i Alfreda Schouppégo
. Pamiątką tej wycieczki jest akwarela G. W Tatrach (1860), na której
przedstawił siebie i kolegów w Kościeliskiej
Dolinie. Znowu w Tatry udał się w 1885 (i 1877?), a potem w 1888-98
corocznie; mieszkając w Zakopanem robił wycieczki w Tatry i naokoło Tatr.
Gersona malującego w Tatrach przedstawił Teodor
Axentowicz na wielkiej » Panoramie
Tatr
.
Twórczość malarska G. rozwijała się gł. w trzech kierunkach: historycznym,
pejzażowym i religijnym. W malarstwie pejzażowym był jednym z wcześniejszych
artystów odkrywających piękno Tatr. Krajobrazy tatrz. malował do końca życia, w
późniejszych latach odtwarzając je ze swych szkiców i notat.Wśród jego licznych
tatrz. krajobrazów (akwarel i obrazów olejnych) są m.in.: Pyszna Góra
(1860), Widok tatrzański od Białki (1861), Grota Magury (1890),
Widok Tatr od Nowego Targu (1891), Dolina Pańszczyca w Tatrach
(1891), Zwał skalisty (tj. lawina kamienna) w dolinie Białej Wody w
Tatrach (1892, obraz znany też pt. Po burzy), Wyschnięty potok w
Tatrach (1893), Cmentarz w górach (1894), Zejście ze Świnicy
(1895), Widok z Rysów (1895), Dolina Białej Wody w Tatrach (1899),
Krajobraz tatrzański (1900).
Wykonane po 1890 krajobrazy tatrz. Gersona
zalicza się do czołowych pozycji polskiego malarstwa realistycznego.Malował też
wiele obrazów rodzajowych z Tatr i Podhala, np. Góral (druciarz)
podczas zimy wędrujący (1857), Góral tatrzański (1862), Odpoczynek
w szałasie (1862), Kościółek stary w Chochołowie (1863), Dzieci
góralskie (1867), Góralka idąca na targ (1882), Juhas
tatrzański (1887), Góral (1894). Malował także roślinność tatrz., np.
Szarotka. Malował również w Pieninach, np. Krajobraz z okolic
Szczawnicy (1884), Deszcz w Pieninach (1884), Góral z Pienin
(1884), a także na Spiszu: Lubowla (1883).G. jest autorem szeregu szkiców
i rysunków o wartości etnogr., np. w swoich ilustr. artykułach w czasopiśmie
"Wisła" (1888): Ratułów, Odrzwia i otoki okien chat polskich, Góral
tatrzański. Ogłosił również opis pt. Wycieczka z Krynicy na Jaworynę
("Tyg. Powsz." 1881) z własnymi rysunkami. Tworzył ilustracje do wielu
czasopism i książek, m.in. do Michała Bałuckiego Podróż w Tatry ("Opiekun
Domowy" 1865) i tegoż Ojcowska wola ("Tyg. Ilustr."
1865).
