| |
 |
"Dom pod Jedlami"
Koziniec 1
(fot. Andrzej Samardak) |
 |
"Rialto"
ul. Chałubińskiego 5
(fot. Andrzej Samardak) |
 |
"Konstantynówka"
ul. Jagiellońska 18
(fot. Andrzej Samardak) |
 |
Muzeum Tatrzańskie
ul. Krupówki 10
(fot. Andrzej Samardak) |
|
Do dziś ocalały w Zakopanem - poza "Kolibą" - projektowane przez Witkiewicza stylowe wille "Oksza" (ul. Zamoyskiego 25), "Dom pod Jedlami" (Koziniec 1), "Rialto" (ul. Chałubińskiego 5), "Konstantynówka" (ul. Jagiellońska 16), "Grażyna" (ul. Szpitalna), "Chałupa pod Wykrotem" (Droga na Szymoszkową), a także Dom Dłuskich w Kościelisku, gmach Muzeum Tatrzańskiego (Krupówki 10), kaplica w Jaszczurówce, kaplica Matki Bożej Różańcowej i Św. Jana Chrzciciela w kościele przy Krupówkach, kaplica Albertynek na Kalatówkach, kapliczka Korniłowiczów na Bystrem.
Poza budownictwem, styl zakopiański stał się bardzo popularny w zdobnictwie i sztuce użytkowej. Witkiewicz i jego naśladowcy projektowali i wykonywali stylowe meble, pamiątki, sprzęty gospodarskie, ubiory, porcelanę, papeterię, nawet instrumenty muzyczne.
Styl zakopiański szybko uznano za narodowy prąd w sztuce, a budynki stylowe wg projektu Witkiewicza, a później jego kontynuatorów zaczęto stawiać i poza Podhalem (w centralnej Polsce, na Śląsku, na Litwie, nawet w Ameryce). Uważano (błędnie!), że w kulturze góralskiej przetrwały elementy dawnego, gdzie indziej już zaginionego stylu polskiego, polskiej kultury z czasów piastowskich, stąd też propagowanie stylu zakopiańskiego traktowano niemal jak obowiązek patriotyczny. W szerszym rozumieniu stylem zakopiańskim nazywano wszystkie przejawy przenikania ludowej kultury Podhala do kultury ogólnonarodowej, nie tylko w budownictwie i zdobnictwie, lecz także w literaturze i muzyce.
Popularność tak szeroko rozumianego stylu zakopiańskiego zaczęła zanikać przed 1910 r., a zamarł on zupełnie po śmierci Witkiewicza. Okazał się być zjawiskiem ograniczonym czasem (lata 1891-1914) i przestrzenią (Podhale), a także osobowością twórcy. Wszystkie próby rozwinięcia stylu zakopiańskiego i dostosowania go do nowocześniejszych potrzeb i technologii zawiodły i choć wielu architektów mieniło się kontynuatorami dzieła Witkiewicza, byli oni co najwyżej mniej czy bardziej zdolnymi naśladowcami. Może jedynie w budownictwie sakralnym styl zakopiański przekształcił się w bardziej nowoczesne, choć także stylowe formy.
 |
"Dom Turysty"
ul. Zaruskiego 5
(fot. Andrzej Samardak) |
|
|
Nowoczesne budownictwo w Zakopanem to przede wszystkim wille, budowane dla potrzeb mieszkańców, a także jako pensjonaty, wynajmowane turystom. W coraz większym stopniu nawiązują one do budownictwa ludowego lub do stylu zakopiańskiego, a ich wspólną cechą jest próba wkomponowania domów w górski krajobraz i dostosowanie ich do wymogów klimatu górskiego. Zupełnym zaprzeczeniem tych cech jest uprawiane w Zakopanem od lat budownictwo wielkokubaturowe. Wysokie, płaskodache budynki domów wczasowych czy w jeszcze większym stopniu - osiedli mieszkaniowych zwykle stanowią widoczny dysonans w stosunku do otoczenia. Wyjątkami, potwierdzającymi tę regułę są niektóre bloki nowoczesnego osiedla na Pardałówce, "Dom Turysty", projektowany przez Tadeusza Brzozę i Zbigniewa Kupca i kościół na Olczy, postawiony wg projektu prof. Tadeusza Gawłowskiego.
Architektura )
)
)
)
)
