Czirbesz Andreas Jonas (11 XI 1732 Podegrodzie
Spiskie - 12 I 1813 Nowa Wieś Spiska). Spiskoniem. pastor ewang. w Nowej Wsi
Spiskiej (od 1757), senior 13 miast spiskich (od 1791), przyrodnik (mineralog),
historyk, numizmatyk. Miał zbiór minerałów, m.in. z Karpat (z Tatr?).
Związane z Tatrami są jego dwie cenne prace, które ogłosił w wiedeńskim
czasopiśmie. Pierwsza z nich, Kurzgefasste Beschreibung des karpatischen
Gebirges
("Privileg. Anzeigen" 1772 i 1773), daje wielostronny obraz Tatr nie tylko pod
względem przyr., ale również opisuje kopalnie, użytek leczniczy różnych tatrz.
roślin itd. Zdaje się, że w chwili pisania tej pracy Cz. nie znał jeszcze
osobiście Tatr i opierał się jedynie na źródłach drukowanych i rękopiśmiennych
różnych autorów, m.in. Buchholtzów. Tę pracę
Cz. można uważać za sumę ówczesnych wiadomości o Tatrach. Jej przedruk (ze
skrótami, omyłkami i własnymi komentarzami) wydał Theodor Posewitz
w "Karp. Post" (1901 i 1902 oraz
odb.).
Druga tatrz. praca Cz., Beschreibung einer karpathischen Bergreise, auf
den so genannten Kriwan, samt den dabey gemachten Beobachtungen ("Privileg.
Anzeigen" 1773), opisuje już własną wyprawę Cz. w Tatry, na Krywań
(w sierpniu
1772), i przynosi uzupełnienia do pracy poprzedniej. Wejście Cz. na Krywań nie
było pierwszym w ogóle (jak to często się pisze), lecz pierwszym, którego
uczestników znamy z nazwiska. Ta druga praca Cz. była przedrukowana w 1901 (w
"Zipser Bote"? oraz odb.).
Również w "Privileg. Anzeigen" ogłaszał Cz. (nieraz anonimowo) recenzje prac
dotyczących Spisza i Tatr oraz własne prace z dziedziny historii Spisza, np. w
1775: Umständliche Nachricht, dreyer merkwürdigen Solennitäten, welche den
20ten Febr. 1775. in der königlichen Berg- und XVI. Stadt Iglo vor sich
gegangen; jest to anonimowy opis uroczystości związanych z połączeniem
trzech miast okręgu lubowelskiego (Lubowla, Podoliniec, Gniazda) - zabranego
Polsce - z XIII miastami spiskimi (oderwanymi od Polski już w 1769) w nową
jednostkę administracyjną: XVI miast spiskich (» historia). Ten opis
przedrukował Rudolf Weber w 1901 w "Zipser Bote" pt. Die Wiedervereinigung
der an Polen verpfändeten Zipser Städte an Ungarn, również bez nazwiska
Cz.
