Wigilew Borys

Wigilew Borys (28 V 1883 Moskwa - 23 IX 1924 Zakopane, poch. na nowym cment.). Ros. rewolucjonista i komunista, w 1902-06 działający w Moskwie i Wilnie, potem emigrant polit., od 1908 mieszkający w Małopolsce.

W 1908-10 przebywał w Krakowie, gdzie studiował geologię na UJ i pracował w zarządzie Związku Pomocy dla Więźniów Politycznych. Z powodu gruźlicy płuc w 1910 pojechał leczyć się do Zakopanego i tam zamieszkał.

W Zakopanem stan jego zdrowia na tyle się poprawił, że wkrótce mógł tam rozwinąć żywą działalność. Już od 1911 był członkiem zarządu Sekcji Przyr. TT i z jej ramienia w 1911-19 prowadził stację meteor. w Zakopanem, a od grudnia 1913 był też jednym z gł. obserwatorów, którzy raz na tydzień chodzili na Gąsienicową Halę (w zimie na nartach), aby obsłużyć urządzoną tam stację meteorologiczną.

W związku z tymi badaniami ogłosił prace: Kilka słów o wietrze halnym ("Pam. TT" 33, 1912), Co i skąd wiemy o klimacie Zakopanego? (tamże 34, 1913), Z badań nad klimatem Zakopanego ("Spraw. Komis. Fizjogr." 51, 1917), a ponadto wyniki prowadzonych przez siebie spostrzeżeń meteor. publikował w czasopiśmie "Zakopane" 1913 i 1914 oraz w "Pam. TT" od 1914 do 1920. Zajmował się też badaniami geol. i ogłosił pracę Neokom reglowy w Tatrach ("Spraw. Komis. Fizjogr." 48, 1914).

Wiele fotografował; zachowany w Muzeum Tatrz. w Zakopanem zbiór jego zdjęć z Tatr i Podhala ma obecnie dużą wartość dokumentacyjną. Od 1912 był członkiem Sekcji Narc. TT, Sekcji Ludozn. TT i Sekcji Ochrony Tatr TT, rozwijając najżywszą działalność w tej ostatniej (był członkiem zarządu od początku jej istnienia). W 1912-20 działał stale w zarządzie Sekcji Ochrony Tatr TT i w ogóle był wtedy jednym z najczynniejszych bojowników o ochronę przyrody tatrz. W 1920 ukazała się obszerna i podstawowa praca Ochrona Tatr ("Ochr. Przyr." 1, 1920), podpisana przez W. jako sekr. Sekcji Ochrony Tatr TT, ale rzeczywistym autorem zawartych w tej pracy tekstów (już poprzednio drukowanych) jest Jan Gwalbert Pawlikowski; W. jedynie zestawił te teksty. W 1918-21 W. był członkiem zarządu gł. TT i zwł. w latach wojennych był b. pomocny w prowadzeniu różnych agend TT na terenie Tatr.

W czasie pobytu w Zakopanem w 1910-24 W. stykał się, współpracował i przyjaźnił z wieloma osobami przebywającymi tam stale lub dorywczo jak Kazimierz Dłuski, którego znał już poprzednio w Paryżu, Stefan Żeromski, Jan Kasprowicz, Władysław Orkan i wielu in. Znał też blisko Lenina i w czasie jego pobytu pod Tatrami w 1913 i 1914 często się z nim spotykał i razem chodzili na wycieczki. Gdy w 1914 Lenina aresztowano, W. zainicjował akcję o jego uwolnienie.W 1921 W. został sekretarzem Ros.-Ukr.-Pol. Komisji Repatriacyjnej, a następnie przez pewien czas był konsulem radz. w Warszawie, ale pogarszający się stan zdrowia zmusił go do powrotu do Zakopanego, gdzie wkrótce zmarł. W 1977 szkoła podst. na Olczy została nazwana jego imieniem.

Lit. - Walery Goetel: Borys Wigilew w Tatrach. "Wierchy" 21, 1952. - Walentyna S. Surmińska: Borys Wigilew... "Z Pola Walki" 8, 1965, nr 2. - Andrzej Jaworski: Borys Wigilew, życie i badania naukowe Tatr. "Prace Muzeum Ziemi" nr 21, 1973. - "NCZ" 1988.

---