Brestowa Jaskinia (także Stefkówka)
Największa jaskinia słowackich Tatr
Zachodnich . Długość ok. 1450 m. Otwór jaskini jest na pd.-zach. od
leśniczówki Brestowa i Brestowej Polany , koło wylotu Wolarskiej Doliny i Doliny Mącznicy . Jaskinia Stefkówka jest
systemem korytarzy, których część wypełniona jest całkiem wodą. Leży ona na
trasie ok. 700 m długości podziemnego przepływu Zimnej Wody Orawskiej.
Przepływają przez nią też wody z Wolarskiej Doliny i Doliny Mącznicy. Główna
część wód dostaje się pod ziemię w ponorach znajdujących się ok. 450 m na wschód
od otworu jaskini w Dolinie Zuberskiej na
wys. 886 m. Wpada tam odnoga Zimnej Wody Orawskiej (przy wysokim stanie wody
wpływa do tego ponoru ok. 500 l/sek; 13 VII 1969 w największym z ponorów znikało
ok. 1000 l/sek., a z Wypływu Stefkowskiego
Potoku wypływało wtedy 1200 l/sek.).
W ponorze tym w wyniku długotrwałych
prac słowaccy grotołazi wyeksplorowali
Ponorową Jaskinią, o długości ok. 90 m i głębokości ok. 12 m. Dochodzi ona w
pobliże poznanych już przez człowieka korytarzy Jaskini Stefkówka. Woda
następnie, po pokonaniu odległości ok. 400 m w znanych partiach Jaskini
Stefkówka, przebywa drugi niezbadany jeszcze przez człowieka odcinek podziemnego
przepływu, ok. 200 m długości, który doprowadza do Wypływu Stefkowskiego Potoku.
Otwór tego wypływu leży na wys. 851 m i znajduje się po pd. stronie Stefkowskiej
Polany, naprzeciw wejście do Muzeum Wsi
Orawskiej i przystanku autobusowego "Brestowa".
Wstępne tzw. "suche partie" jaskini (także Wypływ Stefkowskiego Potoku) były
od dawna znane okolicznym mieszkańcom. Zwiedzał je Jan Gwalbert Pawlikowski przed 1887, w 1886
także Tytus Chałubiński i in. Znana długość
jaskini wynosiła wtedy ponad 450 m. W latach 1960. dokonano odkryć
powiększających długość jaskini do ok. 625 m. Zagradzający dalszą drogę w głąb
jaskini długi syfon (120 m, który po raz
pierwszy próbowano przenurkować w 1968, a następnie w 1974) przebyto dopiero w
1979. Był to wówczas (aż do 1997) najdłuższy syfon pokonany w jaskini
tatrzańskiej. Odkryto za nim ok. 775 m korytarzy poprzegradzanych 4 syfonami,
następny, V syfon (wiodący w stronę ponoru) jest już zbyt wąski do przebycia.
