Lorenc (Lorenz) Viktor (23 VIII 1843
Kromieryż=Kroměříz, Morawy - 21 VIII 1915 Lewocza, poch. w Krompachach).
Pierwszy czes. taternik , inż. mechanik
(politechn. w Wiedniu 1868). Jako student w 1861-68 w Wiedniu L. był członkiem i
działaczem studenckiego stowarzyszenia Slávia, skupiającego głównie Czechów, ale
też Chorwatów i Polaków (werbowanych przez L.). W 1870-89 L. pracował jako inż.
w hucie żelaza w Krompachach na Spiszu , w
1889-1909 prowadził własne biuro techn. w Budapeszcie, w 1909 zaczął budować
zakład przyrodoleczniczy w Krompachach, ale w 1912 zbankrutował i przeniósł się
do Kiezmarku . Pierwszą żoną L. (od 1871)
była želmíra Hurbanová (1852-78), córka znanego patrioty słow. » Jozefa Miloslava Hurbana .
Turystykę uprawiał od 15 roku życia, od 1858. W 1862 L. i
jego słow. przyjaciel Miloslav Sloboda odbyli pieszą wycieczkę z Kromieryża
przez Kraków, Orawę i Liptów na Krywań . Podczas studiów w Wiedniu poznał
Alpy, a po zamieszkaniu w 1870 w Krompachach dużo chodził po Tatrach
aż do śmierci swej
pierwszej żony w 1878, a potem już mniej.
Zgodnie z ówczesnymi zwyczajami chodził na wycieczki
tatrz. przeważnie z przewodnikami, a byli nimi Jan Ruman Driečny młodszy i Jan Pasternak,
obaj ze Stwoły , jednakże swoje odkrywcze
wejścia L. zawdzięczał własnej inicjatywie. Wśród ważniejszych jest I wejście na
Żabią Przełęcz (od pn.) i jej I
trawersowanie (w 1875 z Rumanem) oraz jedno z pierwszych wejść przez
Batyżowiecką Próbę: raz na Mały Gierlach (w
1876 z Rumanem), drugi raz na Gierlach
(w 1877 z Pasternakiem i Rumanem).
Swoje przejście Żabiej Przełęczy, połączone z próbą
wejście wprost od pn. na Wyżnią Żabią Przełęcz
, opisał L. pt. Ein unvergessliches Nachtlager in der
Tátra ("Jahrb. UKV" 1876). Pod względem trudności wejście to niewątpliwie było
rekordem tatern. owych czasów, jednakże przez współczesnych nie docenione, nie
wpłynęło na dalszy rozwój taternictwa. Inną wartościową pracą L. jest artykuł
Einige Uebergänge über die Tátra ("Jahrb.
UKV" 1879), w którym omawia wszystkie wówczas znane przejścia przez przełęcze Tatr Wysokich
. Niejedną z tych
przełęczy przechodził L. jako pierwszy turysta, lub w ogóle jako pierwszy. Z
artykułu tego widać, że był on w owym czasie jednym z najczynniejszych
taterników oraz jednym z najlepszych znawców Tatr.
Opisy swych tatrz. wycieczek L. ogłaszał ponadto pod wspólnym nagłówkiem
Skizzen aus der Tátra ; są to: Die X-te
Besteigung der Gerlsdorfer Spitze ("Zipser
Bote " 1877, nr 34 i 35; wejście w
1876), Auffindung des derzeit kürzesten Aufstiegs auf die grosse Gerlsdorfer
Spitze (tamże 1877, nr 44 i 45; wejście w 1877), Beschreibung des
kürzesten Aufstieges auf die grosse Gerlsdorfer Spitze (tamże 1878, nry
3-5), Eine Frühjahrstour (tamże 1878, nr 34 i 37), An einem Tage
dreimal über die Tátra (tamże 1883, nr 32)
i in. Był on też jednym z pierwszych turystów, którzy w zimie zapuszczali się w
Tatry. W grudniu 1877, przy silnym mrozie i wielkim śniegu, odbył wycieczkę do
Popradzkiego Stawu
.
Opisał to pt. Eine Wintertour ("Zipser Bote" 1881, nr 39). Za swą
odkrywczą działalność w Tatrach Lorenc został uczczony w niem. i węg.
nazewnictwie tatrz. przez nadanie Bystremu
Przechodowi nazw Lorenzjoch i Lorenzhágó. Nazwy te zaproponował Martin Róth w 1879 (pisał o tym w 1888), a Węg. Tow. Karp
. (MKE) zaaprobowało, mimo że wiedziało, iż L. jest panslawistą i
wielkim przyjacielem Słowaków.
