Grabowski Ambroży (7 XII 1782 Kęty - 3 VIII 1868 Kraków). Księgarz,
wydawca i historyk. W 1818-37 prowadził w Krakowie własną księgarnię z
antykwarnią. Jako historyk był samoukiem ale o rozległej wiedzy. Był autorem
wielu cennych prac hist., zwł. o Krakowie i wydawcą źródeł do historii polskiej.
W książce Ojczyste spominki (Kr.
1845, t. 1) ogłosił m.in. materiały dotyczące powstania Kostki Napierskiego na
Podhalu.
Zachęcony lekturą dzieła Staszica o Karpatach, w lipcu 1824 odbył
wsp. z Franciszkiem Jakubowskim i
prof. Alojzym Estreicherem wycieczkę
z Krakowa przez Bukowinę w Tatry, do
Morskiego Oka
.
W celu zachęcenia rodaków do zwiedzania tak wówczas im mało znanych Tatr,
opis owej pięciodniowej podróży ogłosił G. pt. Kilka godzin pobytu nad
jeziorami Morskie Oko i Czarny Staw w Galicji w Cyrkule Sandeckim ("Dz.
Warsz." 1826, nr 10). Opis ten powtórzył w swym przewodniku Kraków i jego
okolice (Kr. 1830, wyd. 2), gdzie też dał rozdział o góralach, powtórzony ze
zmianami z podobnego rozdziału w pierwszym wydaniu tego przewodnika, który
ukazał się pod in. tytułem: Historyczny opis miasta Krakowa i jego okolic
(Kr. 1822). W dalszych wydaniach (3-5) tego przewodnika owe rozdziały o
Tatrach i góralach opuszczono.
Pośmiertnie wydane Wspomnienia Ambrożego Grabowskiego (Kr. 1909, t.
1-2) zawierają niewiele wzmianek o Tatrach, więcej o góralach, a także o
wędrownych słow. druciarzach i olejkarzach.
G. był po Staszicu jednym z pierwszych znanych z nazwiska
Polaków uprawiających turystykę tatrz., a w działalności świadomego propagowania
turystyki tatrz. wśród Polaków był G. chyba pierwszy, gdyż pod tym względem
wyprzedził Goszczyńskiego , Zejsznera
i in.
(Uwaga. Pojawiające się w literaturze wzmianki jakoby G. już ok. 1816 odbył
wycieczkę do Morskiego Oka i jakoby jej opis ogłosił w 1817 w "Pam. Warsz.", są
błędne).
Zob. też Estreicher (rodzina).
