wilk (Nie okreslony) |
|
wilk (Canis lupus ), z rodziny psowatych (Canidae ). Duże
zwierzę drapieżne przypominające psa, które w Tatrach było rodzime już w dawnych
epokach, kości jego bowiem znajdowano w Magurskiej Jaskini, pochodzące
przypuszczalnie z ostatniego okresu międzylodowcowego. W czasach współczesnych
wilki w Tatrach były jeszcze nierzadkie w XIX w. W dawniejszej literaturze
znajdujemy wzmianki o napaściach wilków na pasące się na halach owce....
|
|
Will Marek (Nie okreslony) |
|
Will Marek (7 VI 1948 Zakopane - 29 XI 1981 w Tatrach, poch. w
Zakopanem). Przewodnik tatrz. od 1974, ratownik górski (czł. Grupy Tatrz. GOPR),
instruktor narc. PZN, technik dyplomowany. W dniu śmierci wyszedł sam z
Gąsienicowej Hali (z zamiarem pójścia do Doliny Pięciu Stawów Pol.) i wszelki
ślad po nim zaginął. Mimo wielokrotnych poszukiwań ciało jego odnaleziono
dopiero 31 VII 1983 w jednym ze żlebów spadających ze stoków Skrajnej Turni do...
|
|
Wiltowski Janusz (Nie okreslony) |
|
Wiltowski Janusz (5 V 1923 Budzów, pow. Radomsko). Geograf (krak. WSP,
mgr), studia kadr kierowniczych na krak. WSE i przy URM w Warszawie; od 1952
pracownik adm. PAU i oddz. krak. PAN, od 1970 dyr. Zarządu Adm. Oddziału i
Placówek PAN w Krakowie. Ponadto działacz ochrony przyrody, czł. rady nauk.
Zakładu Ochrony Przyrody PAN, czł. Woj. Komitetu Ochrony Przyrody, czł. rady
Tatrz. Parku Nar., przewodniczący rady Ojcowskiego Parku Nar. itd. W związku z...
|
|
Wilusz Andrzej (Nie okreslony) |
|
Wilusz Andrzej (1948 Łódź - 23 III 1973 w Alpach, poch. w Polsce).
Taternik, alpinista, student matematyki Uniw. Wrocł. Ok. 1970 należał do
najbardziej aktywnych taterników i alpinistów polskich. Wśród jego osiągnięć
tatrz. jest np. II przejście drogi Kurtyki na Małym Młynarzu (w 1970) oraz
pierwsze przejścia zim.: direttissimy na Kazalnicy Mięguszowieckiej (1971),
środkiem pn. filara Wielkiej Teriańskiej Turni (31 XII 1971 - 2 I 1972),...
|
|
Windisch Karl Gottlieb (Nie okreslony) |
|
Windisch Karl Gottlieb (28 I 1722 Bratysława - 30 III 1793 tamże).
Geograf, historyk, publicysta. Mieszkał w Bratysławie spełniając różne funkcje
miejskie, był tam współzałożycielem dwóch towarzystw nauk. (1758 i 1780) i
redaktorem różnych czasopism, m.in. » "Ungrisches Magazin" (1781-87), trzeciego
z kolei czasopisma "tatrzańskiego".
Tatry i zwł. Podtatrze są omówione dokładnie jak na owe czasy w geogr.
książkach W.:...
|
|
wirki (Nie okreslony) |
|
wirki (Turbellaria ). Drobne, płaskie robaki żyjące w
wysokogórskim środowisku wodnym i mokradłowym, gł. w mchach potokowych i
jeziornych. Do 1962 poznano z Tatr 22 gatunki w., z tego aż 7 gatunków traktuje
się jako relikty polodowcowe, np. Castrada luteola
; piętra leśnego sięga miejscami Fulinskiella bardeani
(nazwana tak na cześć pol. zoologa, badacza również i wirków, Benedykta
Fulińskiego)....
|
|
Wisłocki Adam (Nie okreslony) |
|
Wisłocki Adam (17 VII 1888 Łyszczyce, gub. grodzieńska - IV 1943
Mauthausen, Austria). Fotograf, filmiarz, sportowiec i turysta, ratownik tatrz.
W 1905 brał czynny udział w zamachach Wydziału Bojowego PPS; był poszukiwany
przez żandarmerię carską, zbiegł więc do Galicji. Tu zajmował się fotografią
artyst. i jego zdjęcia ukazały się np. w przewodniku Kazimierza Sosnowskiego i w
"Sprawozdaniu AZS" za 1912-13.
Uprawiał...
|
|
Wisznicki Mikołaj (Nie okreslony) |
|
Wisznicki Mikołaj (? - 1954 Londyn). Malarz, pułkownik (ułan), wybitny
działacz Pol. Tow. Krajozn. i projektant jego odznaki, czł. hon. PTK (1927).
Pisywał na tematy krajozn., np. Czorsztyn ("Ziemia" 3, 1912, nr 44),
Wycieczka krajoznawcza (tamże 14, 1929, nr 10). W 1936 (będąc wówczas
majorem) kupił » "Gospodę Włóczęgów" na Antałówce w Zakopanem, zmienił jej nazwę
na "Lancę" i mieszkał tam z rodziną do wybuchu II wojny...
|
|
Wiśniewska-Skoczylas Bogna (Nie okreslony) |
|
Wiśniewska-Skoczylas Bogna (2 I 1930 Łódź), żona » Zbigniewa Skoczylasa.
Lekarz (dr), taterniczka i alpinistka. W Tatrach wspinała się też w zespołach
kobiecych na drogach nadzw. trudnych: w 1954 wsch. ścianą Gierlachu z Krystyną
Heller. Uczestniczyła w pol. wyprawach alpin. w Alpy Oetztalskie 1956, Kaukaz
1958 (wejście na Elbrus), Alpy Julijskie i in.
|
|
Wiśniewski Tadeusz (Nie okreslony) |
|
Wiśniewski Tadeusz (25 V 1905 Taganróg, Rosja, nad Morzem Azowskim - 30
XI 1943 Warszawa). Botanik (UW, dr 1930), bryolog i fitogeograf, taternik,
podróżnik, naukowy uczestnik wyprawy alpin. w Kaukaz 1935 i Ruwenzori 1938 oraz
wypraw nauk. w in. góry. Prowadził badania bot. m.in. w Tatrach. Od 1923 ogłosił
liczne artykuły i prace bot.; niektóre dotyczą częściowo flory tatrz. W czasie
II wojny świat. uczestniczył w tajnym nauczaniu w Warszawie,...
|
|
Wiśniewski Wojciech Wiesław (Nie okreslony) |
|
Wiśniewski Wojciech Wiesław (25 XI 1957 Poznań). Taternik, taternik i
alpinista jaskiniowy, speleolog, publicysta, bibliograf,
fotograf górski. Autor ponad 500 prac o tematyce jaskiniowej. W. l. 1980-1989
działacz "Solidarności" (w 1982 skazany i więziony) i niezależny wydawca.
Zamieszkały w Krakowie od 1968.
Wspinał się w Tatrach (w lecie i zimie) od 1973, najintensywniej w 1974-76,
przechodząc w tym okresie ok. 100 dróg,...
|
|
Witkiewicz Stanisław (Nie okreslony) |
|
Witkiewicz Stanisław (21 nie 8 V 1851 Poszawsz k. Szawel, Żmudź, Litwa -
5 IX 1915 Lowrana=Lovran nad Adriatykiem, Austria, potem Jugosławia, poch. na
starym cment. w Zakopanem). Malarz, literat, krytyk malarski, działacz społ.,
twórca stylu zakopiańskiego. Studia malarskie (1869-75) w Petersburgu i
Monachium.
W 1875-90 mieszkał w Warszawie. Ogłosił liczne krytyki malarskie w formie
artykułów i książek, np. Sztuka i krytyka u nas...
|
|
Witkiewicz Stanisław Ignacy (Nie okreslony) |
|
Witkiewicz Stanisław Ignacy, pseud. Witkacy (24 II nie III 1885 Warszawa
- 18 IX 1939 Jeziory=Wielikije Oziera k. Dąbrowicy, Polesie, obecnie Ukraina),
syn malarza » Stanisława Witkiewicza. Malarz, teoretyk sztuki, dramaturg,
powieściopisarz, filozof.
Znaczną część życia spędził w Zakopanem. Dnia 21 I 1891 odbyły się tam jego
uroczyste chrzciny w asyście licznych par góralskich, a rodzicami chrzestnymi
byli słynna aktorka Helena...
|
|
Witowski Stanisław (Nie okreslony) |
|
Witowski Stanisław, ojciec starosty nowotarskiego, » Stanisława
Witowskiego. Wielkorządca krakowski, ok. 1616-24 zarządzał też starostwem
nowotarskim pobierając za to pensję, a dochody przekazując do skarbu
królewskiego. Miał on od króla generalny przywilej zakładania wsi. Za jego
czasów na Podhalu powstały wsie Dzianisz, Groń, Gliczarów, Obidowa, Białka,
Bukowina, Brzegi, Olcza, Poronin, także Zub i Jastrzębiec (te dwie osady zlały
się...
|
|
Witowski Stanisław (Nie okreslony) |
|
Witowski Stanisław z Popowa, syn » Stanisława
Witowskiego, wielkorządcy krakowskiego. Kasztelan sandomierski, w 1655-66
starosta nowotarski. W 1666 na mocy przywileju król. cedował starostwo
nowotarskie na rzecz Jana Wielopolskiego.
W czasie, gdy W. był starostą nowotarskim, król Jan II Kazimierz przejeżdżał
z Czorsztyna przez Nowy Targ na Śląsk. Później Nowy Targ został spalony przez
oddział szwedzki. ...
|
|
Witów (Nie okreslony) |
|
Witów (ok. 800 m). P. Wieś rozciągnięta wzdłuż górnego biegu
Czarnego Dunajca, na pd. od Chochołowa; 1300 mieszk. Wieś powstała na pocz. XVII
w., założona przez wielkorządcę krakowskiego Stanisława Witowskiego, od którego
nazwiska pochodzi nazwa wsi. Objęła ona swoimi granicami katastralnymi część
Tatr: Chochołowską Dolinę i Lejową Dolinę z otoczeniem. Od 1977 Witów jako
sołectwo weszło w skład » Gminy Tatrzańskiej.
|
|
Władysiuk Edward (Nie okreslony) |
|
Władysiuk Edward (16 III 1941 Kobryń, Polesie). Taternik, alpinista,
przewodnik tatrz., ratownik górski, farmaceuta (Akad. Med. w Lublinie 1964),
kier. aptek zakopiańskich. W młodości uprawiał zawodniczo pływanie i podnoszenie
ciężarów (piąte miejsce na mistrzostwach Polski), z zamiłowania poeta. Osiadł w
Zakopanem w 1964.
Egzamin na przewodnika tatrz. złożył w 1974, kl. II w 1980, kl. I w 1984. Od
1985 jest instruktorem przewodnictwa...
|
|
własnościowe sprawy (Nie okreslony) |
|
własnościowe sprawy. W najdawniejszych czasach, z których zachowały się
pisemne dokumenty dotyczące tego regionu (XII-XIII w.), Tatry wraz z Podtatrzem
były własnością królewską. Tatry Pol. wraz z Podhalem należały do króla pol., a
Tatry Węg. wraz z Orawą, Liptowem i Spiszem do król. węg., z tym że granica
państw. na terenie zarówno Tatr jak i Podtatrza długo nie była ani wytyczona,
ani ściśle określona.
Tatry Polskie do...
|
|
Włodek Jan (Nie okreslony) |
|
Włodek Jan (31 VIII 1885 Dąbrowica k. Bochni - 19 II 1940 Kraków).
Agronom, gleboznawca, fizjolog roślin (studia we Wrocławiu, Fryburgu i Berlinie
1908, tamże dr 1910), od 1923 prof. UJ.
Prowadził badania gleboznawcze i łąkarskie m.in. na Podhalu i w Tatrach; w
1925-37 wydał z tych dziedzin liczne prace, np. Untersuchung über die
Beziehungen zwischen den Pflanzenassoziationen und der
Wasserstoff-Ionen-Konzentration in den Böden des...
|
|
Włodek Maciej (Nie okreslony) |
|
Włodek Maciej (22 XII 1944 Rabka), wnuk » Jarosława Iwaszkiewicza. Geolog
(UW 1971 mgr), taternik.
Jego pracą magisterską było Zdjęcie geologiczne utworów czwartorzędowych
otoczenia Doliny Waksmundzkiej w Tatrach. Z tego opublikował potem pracę
Czwartorzęd rejonu Doliny Waksmundzkiej w Tatrach ("Biul. Inst. Geol."
1978, nr 306). Jest on też autorem krótkiego komunikatu Procesy
neotektoniczne w Żlebie Mnichowym w Tatrach...
|
|
Włosienica (Nie okreslony) |
|
Włosienica (ok. 1310 m). P. Mała śródleśna polana między szosą do
Morskiego Oka a Rybim Potokiem, tuż na pn.-wsch. od Szałasisk, a od Morskiego
Oka 1,6 km. Na W. zbudowano parking samochodowy i pawilon gastronomiczny. Nazwa
pochodzi od rosnącej tu trawy, zwanej przez górali włosienicą lub włósienicą. Nazwa W. jest czasem omyłkowo
przenoszona na pobliskie Szałasiska.
|
|
Wnuk Włodzimierz (Nie okreslony) |
|
Wnuk Włodzimierz (15 V 1915 Zakopane - 7 IX 1992 Kraków), po matce
prawnuk brata Sabały. Prozaik, publicysta, działacz Związku Podhalan; studia
prawnicze (Uniw. Pozn. 1937, mgr) i filoz. (UJ 1946). Uczestnik kampanii
wrześniowej 1939, więzień niem. obozów koncentr. 1939-41, aktywny w konspiracji
w Warszawie 1943-44.
Od 1936 w jego obfitej twórczości publicyst. znaczna część dotyczy kult. i
hist. spraw Podhala i Tatr, w czasie wojny w...
|
|
woda (Nie okreslony) |
|
woda. W. tatrz. zarówno źródlana jak jeziorna i potokowa odznacza się
niewielką ilością domieszek mineralnych. Szczególnie w. obszarów krystalicznych
i morenowych jest w b. małym stopniu zmineralizowana, zatem b. miękka. W.
obszarów skał osadowych (wapień, dolomit) zawiera już więcej domieszek, jest
twardsza, daje osad w naczyniach przy gotowaniu. W. obszarów krystalicznych i
morenowych ma temperaturę 2-8 C, w. obszarów osadowych (w tym...
|
|
woda (Nie okreslony) |
|
|
|
Wodniściak (Nie okreslony) |
|
Wodniściak (ok. 1220-1450 m) P. Żleb opadający spod Siwarowej
Przełęczy ku zach.-pn.-zach., ku dolnej części Wantul w Miętusiej Dolinie.
Płynie nim woda, zwykle od wysokości ok. 1400 m, poprzez liczne progi skalne, a
poniżej wylotu żlebu gubi się w piargu na brzegu Wantul.
|
|
Wodniściak, Mały (Nie okreslony) |
|
Wodniściak, Mały (ok. 1220 -1400 m) P. Wąski żleb zbiegający spod
Kobylarza Miętusiego ku pn.-zach. i dochodzący do wylotu Wodniściaka przy brzegu
Wantul w Miętusiej Dolinie. Woda płynie Małym Wodniściakiem tylko okresowo i nie
zawsze na całej długości.
|
|
wodociągi (Nie okreslony) |
|
wodociągi. Szereg wodociągów prowadzi wodę z ujęć w samych Tatrach do
schronisk tatrz. lub do miescowości u podnóża gór. W jednych przypadkach są to
ujęcia wody źródlanej, w innych wprost z potoków (coraz częściej i coraz
bardziej skażonych) albo ze stawów (takoż).
W Zakopanem pierwszy wodociąg wybudowano w 1906 wg projektu inż. Zygmunta
Rodakowskiego, z ujęciem wody źródlanej powyżej Kuźnic. Przy szybkim rozrastaniu
się...
|
|
wodogrzmot (Nie okreslony) |
|
wodogrzmot, w gwarze podh. wodogrzmiot i wodogrzmot, tak
samo obie formy w pol. gwarze spiskiej (Rzepiska). W. to wodospad o dużej masie
wody, spadający z hukiem głośnym jak grzmot (w gwarze podh. grzmiot).
Termin ten był stosowany najpierw głównie w odniesieniu do Niżniego Wodogrzmotu
w Dolinie Roztoki, stając się wkrótce jego nazwą własną: Wodogrzmiot (w gwarze
lud.) lub Wodogrzmot (w literaturze od lat 1880-tych). Potem...
|
|
Wodogrzmoty Mickiewicza (Nie okreslony) |
|
Wodogrzmoty Mickiewicza lub Wodospady Mickiewicza, zwykle po prostu
Wodogrzmoty; Mickiewiczove vodopády; Mickiewiczfälle, Mickiewicz-Wasserfälle;
Mickiewicz-vízesések. P. Trzy wodospady Potoku Roztoki, powyżej jego
ujścia do Białki. Są to: Wyżni Wodogrzmot, Pośredni Wodogrzmot i Niżni
Wodogrzmot; w pobliżu są mniejsze wodospady i kaskady Potoku Roztoki. Pośredni
Wodogrzmot jest widoczny z wielkiego kamiennego mostu na szosie do Morskiego...
|
|
wodolecznicze zakłady (Nie okreslony) |
|
wodolecznicze zakłady. Niegdyś były liczniejsze na Podtatrzu niż obecnie,
a istniały też kiedyś w samych Tatrach. Po pol. stronie ok. poł. XIX w. do
Starych Kościelisk i Kuźnic, gdy czynne tam były huty, przyjeżdżali chorzy, aby
leczyć się kąpielami żużlowymi, czasem równocześnie z kuracją żentycową.
W Jaszczurówce już w 1862 Adam Uznański, właściciel tych terenów urządził
prymitywny zakład kąpielowy i leczniczy;...
|
|