| Tetmajer (Nie okreslony) |
| |
Tetmajer (rodzina). Pol. rodzina osiadła od końca XVIII w. w Tarnowskiem,
a od pocz. XIX w. również na Podhalu (Ludźmierz, Łopuszna) i w gorczańskiej
Ochotnicy. Wśród członków tej rodziny byli uczestnicy powstań nar. i
konspiracyjnych ruchów niepodległościowych, naukowcy, literaci, malarze.
Niejeden z nich miał ściślejsze związki z Tatrami.
Lit. - Krystyna Jabłońska: Tetmajerowie. "Dunajec" 9, 1988, od nru 23
oraz 10, 1989,...
|
|
| Tetmajer Adolf Przerwa (Nie okreslony) |
| |
Tetmajer Adolf Przerwa (1813 Kwiatonowice k. Gorlic - 20 V 1892 Kraków),
wnuk Stanisława i syn Karola Tetmajerów, a ojciec » Kazimierza i » Włodzimierza
Tetmajerów. W 1831 walczył w Powstaniu Listopadowym, następnie był czynny w
konspiracjach galic. i emigrował do Francji, gdzie w Paryżu studiował prawo. Ok.
1840 wrócił do Galicji i do 1848 mieszkał w Tarnowskiem. Przyjaźnił się z
Wincentym Polem.
W 1832 był towarzyszem Seweryna...
|
|
| Tetmajer Józef Przerwa (Nie okreslony) |
| |
Tetmajer Józef Przerwa (14 III 1804 Czermna k. Jasła - 25 III 1880
Kraków), syn »Wojciecha Tetmajera, młodszy brat » Leona Tetmajera, a stryjeczny
brat(?) » Adolfa Tetmajera. Matematyk (uniw. w Wiedniu 1822-25), poeta, w 1831
uczestnik Powstania Listopadowego, działacz patriot. (w 1830-33 w konspiracji w
Galicji, potem we Francji, gdzie był budowniczym dróg wielkiej komunikacji). Ok.
1846 wrócił do Galicji i był geometrą sądowym w okręgu...
|
|
| Tetmajer Kazimierz Przerwa (Nie okreslony) |
| |
Tetmajer Kazimierz Przerwa, właśc. Jan Kazimierz (12 II 1865 Ludźmierz na
Podhalu - 18 I 1940 Warszawa, poch. tamże, a od 1986 w Zakopanem na starym
cment.). Poeta i prozaik, w literaturze pol. jeden z najwybitniejszych
przedstawicieli Młodej Polski. Jego czołowe utwory to poezje tatrz., cykl
opowiadań Na Skalnym Podhalu i powieść Legenda Tatr
; zajmują one ważną pozycję zarówno w piśmiennictwie tatrz. jak i...
|
|
| Tetmajer Leon Przerwa (Nie okreslony) |
| |
Tetmajer Leon Przerwa (1800 Mikołajowice k. Tarnowa? - 1881 Łopuszna),
syn »Wojciecha Tetmajera, a starszy brat poety » Józefa Tetmajera. Od 1824
właściciel Łopusznej na Podhalu, kiedy dostał ten majątek jako posag swej żony,
Ludwiki Lisickiej, córki konfederata barskiego, Romualda Lisickiego, tamże
osiadłego. W 1832 u T. mieszkał Seweryn Goszczyński i razem robili wtedy
wycieczki w Tatry. Gościł też u siebie Juliana Goslara (kilkakrotnie),...
|
|
| Tetmajer Włodzimierz Przerwa (Nie okreslony) |
| |
Tetmajer Włodzimierz Przerwa, właśc. Sylwester Włodzimierz Leon (31 XII
1861 Harklowa - 26 XII 1923 Bronowice k. Krakowa), syn » Adolfa Tetmajera,
przyrodni brat poety » Kazimierza Tetmajera. Malarz i grafik (studia w krak. SSP
i za granicą), poeta, prozaik, publicysta, działacz ludowy, polityk, poseł do
parlamentu austr., działacz niepodległościowy (także konspiracyjny, w Krakowie i
na Podhalu).
Taternictwo uprawiał w 1881-87 razem z...
|
|
| Tetmajer Wojciech Przerwa (Nie okreslony) |
| |
Tetmajer Wojciech Przerwa, pierwszy Tetmajer związany z Podhalem. Wraz z
braćmi Stanisławem i Aleksandrem w 1794 uzyskał potwierdzenie szlachectwa od
władz austr. w Tarnowie. W 1817 kupił od władz austr. dobra ziemskie w
Ludźmierzu wraz z folwarkami w Krauszowie i Rogoźniku na Podhalu. Ok. 1827
sprzedał te dobra Emanuelowi Homolacsowi, a kupił Mikołajowice k. Tarnowa.
Synami Wojciecha T. i Justyny z Choynowskich byli » Józef Tetmajer i » Leon...
|
|
| Tetmajera, Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
|
|
| tetraedryt (Nie okreslony) |
| |
tetraedryt. Minerał stanowiący grupę związków i zawierający gł. siarczek
miedzi i antymonu oraz w różnych połączeniach srebro, arsen, ołów, cynk,
niekiedy nawet rtęć. Barwa t. jest stalowoszara, czarniawa lub niebieskawa. T.
występuje w żyłach hydrotermalnych; w Tatrach był gł. kruszcem srebra, ongiś
dobywany w małych ilościach w Kościeliskiej Dolinie, na Kunsztach, w
Starorobociańskiej Dolinie, na Ornaku, w Miedzianem.
|
|
| Tępa (Nie okreslony) |
| |
Tępa (2293, 2284 m); Tupá; Tupa; Tupa. S. Rozłożysty szczyt między
Stwolską Przełęczą (która go oddziela od Kończystej) a Przełęczą pod Osterwą.
Ogranicza Dolinę Złomisk od pd. Pierwsze znane wejście: Franz Dénes i towarzysze
w 1895, ale całe pd. i wsch. stoki T. były od dawna terenem polowań na kozice.
Zimą: Alfred Martin w 1906.
|
|
| Tibelly (Tibély) Károly (Nie okreslony) |
| |
Tibelly (Tibély) Károly (6 II 1813 Podgrodzie Spiskie - ok. 1870 Brezno).
Spiski malarz, portrecista i pejzażysta. Tematem wielu jego krajobrazów są Tatry
(od 1834) i Spisz. Romantyczny charakter ma jego widok od Zbójnickich Want na
otoczenie Staroleśnej Doliny i Doliny Małej Zimnej Wody, namalowany ok. 1846, a
znany obecnie pod nazwą Tatranská krajina s figurálnou stafážou . Z jego in. krajobrazów znane są np.:...
|
|
| Tillego, Domek (Nie okreslony) |
| |
Tillego, Domek; Tillyho útulňa; Tilly-Hütte. S. Domek myśliwski
Hohenlohego, zbudowany przez niego w 1898 na przełęczy Stary Szałas (między
Golicą a Karczmarskim Wierchem) i nazwany wtedy Tilly-Hütte od zdrobniałego
imienia Tilly (od Ottilie) małżonki Hohenlohego. Nazwę niem. Tilly-Hütte
przekalkowano błędnie na Domek Tillego i Tillyho útulňa.
|
|
| tłustosz alpejski (Nie okreslony) |
| |
tłustosz alpejski (Pinguicula alpina ), z rodziny Pływaczowatych
(Lentibulariaceae ). Górska roślina owadożerna. Kwiaty ma białe z
jasnożółtymi plamkami, przypominające trochę lwie pyszczki, łodyżka kwiatowa ok.
20 cm wysoka. Liście w różyczce przyziemnej, dość szerokie, podłużne,
jasnozielone, b. kruche i łamliwe, lśniące i lepkie. Wydzielają one kleistą
ciecz, do której przylepiają się siadające, znęcone połyskiem...
|
|
| tobogan (Nie okreslony) |
| |
tobogan. Specjalnego rodzaju sanie na szerokich płozach (lub o płaskim
dnie, stanowiącym jedyną płozę), używane w górach m.in. do zwożenia ofiar
wypadków górskich. W Tatrach Pol. po II wojnie świat. zaczęto używać modelu
udoskonalonego przez przewodnika tatrz., Władysława Gąsienicę-Pazdura. Polega to
na zaopatrzeniu t. w specjalne dyszle, które służą ratownikowi do kierowania i
hamowania. Umożliwiają one wygodne i bezpieczne zwożenie...
|
|
| tojad (Rośliny) |
| |
tojad (Aconitum firmum, A. callibotryon, A. napellus), z rodziny
Jaskrowatych (Ranunculaceae). Dość wysoka, do 1,5 m, roślina o
granatowofioletowych, hełmiastych kwiatach, a liściach dłoniastych, drobniej lub
grubiej głęboko wcinanych. Występuje na granicie i wapieniu od krainy uprawy aż po piętro hal, a
czasem nawet wyżej, np. na Niżnich Rysach
do 2400 m.
Jego nazwa góralska brzmi omiag lub omiak, a w...
|
|
| Tokarnia (Nie okreslony) |
| |
Tokarnia (1220, 1220 m); Tokarňa, Tokáreň; Tokarnia; Tokarnya. S.
Duży, przeważnie lesisty regiel w pn.-wsch. części Tatr Biel., na pd. od dolnej
części Zdziarskiej Doliny, a na zach. od górnej części Doliny Kotliny. Popod T.
od pd. leży Dolina za Tokarnią, a od zach.: dolna część Doliny pod Koszary. Na
dawniejszych mapach i w literaturze nieraz omyłkowo przesuwano na Tokarnię nazwę
sąsiedniego Gołego Wierchu (1334 m), często w...
|
|
| Tokarnią, Dolina za (Nie okreslony) |
| |
|
|
| Tokarnią, Potok za (Nie okreslony) |
| |
Tokarnią, Potok za; Babilovský potok; Babilovskibach. S. Potok
płynący Doliną za Tokarnią w Tatrach Biel.; zaraz poniżej wylotu tej doliny
wpada on od strony pr. (zach.) do Bielskiego Potoku. Górna połowa Potoku za
Tokarnią (od wysokości ok. 880 m w górę) to Babi Potok.
|
|
| Tokarska Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Tokarska Przełęcz (1045 m). S. Szerokie, głęboko wcięte siodło
między Gołym Wierchem w dolnej części pn. grani Bujaczego Wierchu a zach.
wierzchołkiem Tokarni. Ze środk. partii Doliny za Tokarnią można przejść przez
T.P. do dolnej części Doliny pod Koszary. Na wsch. stokach T.P. leży niewielka
polana »Ozielec, której nazwy są nieraz przesuwane omyłkowo na
T.P.
|
|
| Tokarski Julian (Nie okreslony) |
| |
Tokarski Julian (29 III 1883 Stanisławów - 17 X 1961 Kraków). Geolog i
gleboznawca. Prof. ULw (1919-20 i 1935-39), prof. Politechn. Lwow. (1920-35),
prof. UJ (1945-53), prof. AGH (1947-60) i krak. WSR (1953-60), czł. PAU (1932) i
PAN (1952). W Tatrach prowadził badania petrogr. i gleboznawcze. Wśród jego
licznych prac nauk. kilkanaście z 1917-59 dotyczy Tatr, zwł. granitu tatrz., np.
Próba syntezy dotychczasowych wyników badań petrograficznych...
|
|
| Tokarski Potok (Nie okreslony) |
| |
Tokarski Potok, dawniej czasem Babina; Tokársky potok, Tokárenský potok,
Babina; Grosser Urenbach; Tokarski-patak. S. Główny potok Doliny pod
Koszary w Tatrach Bielskich. Powstaje ze spływu potoków płynących z Koszarów, a
uchodzi od pr. (pd.) strony do Bielskiego Potoku, zaraz poniżej wylotu Doliny
pod Koszary.Nazwa T.P. ma pochodzić od sąsiedztwa z reglem » Tokarnią. Nazwa
Babina nieznanego pochodzenia (może przesunięta z in....
|
|
| Tomanowa Dolina (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Dolina lub Tomanowa Dolina Polska.
P. Duża odnoga Kościeliskiej Doliny, odgałęziająca się przy Smytniej
Polanie i podchodząca od zach. pod Tomanową Przełęcz. Otaczają ją Smreczyński
Żar, Tomanowy Grzbiet, Ciemniak, Tomanowy Wierch Polski i Smreczyński Wierch. W
T.D. znajdowały się dawniej hale past.: Tomanowa Hala, Hala Smreczyny i część
Smytniej Hali.
|
|
| Tomanowa Dolina Liptowska (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Dolina Liptowska; Tomanova dolina, Tomanovská dolina;
Tomanowatal; Tomanowa-völgy. S.Odnoga Cichej Doliny Liptowskiej,
podchodząca od wsch. pod Tomanową Przełęcz. Otoczenie: Czerwone Wierchy,
Tomanowy Wierch Polski i Tomanowy Wierch Liptowski.
|
|
| Tomanowa Hala (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Hala. P. Dawna hala past. w górnej części Tomanowej
Doliny (odnogi Kościeliskiej Doliny), obejmowała też górną część Wąwozu Kraków z
jego stokami, aż po Upłazkową Turnię i Wysoką Turnię, a więc teren zawarty
między Tomanowym Grzbietem a Wysokim Grzbietem. Od południa hala ta obejmowała
Suchą Dolinę Tomanową. Główna polana tej hali: Wyżnia Tomanowa Polana. Z
wszystkich nazw podobnych do nazwy Tomanowa Hala (np....
|
|
| Tomanowa Polana, Niżnia (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Polana, Niżnia (ok. 1270-1330 m). P. Zachodnia z dwóch
polan na dnie Tomanowej Doliny, po pn. stronie Tomanowego
Potoku.
|
|
| Tomanowa Polana, Wyżnia (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Polana, Wyżnia (ok. 1350-1410 m). P. Wschodnia (gł.) z
dwóch polan na dnie Tomanowej Doliny. Stały tu niegdyś szałasy, a w latach
międzywoj. zbudowano także tzw. wzorową bacówkę. Pod koniec II wojny świat.
przebywali tu partyzanci.
|
|
| Tomanowa Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Przełęcz (1686, 1686 m); Tomanovské sedlo, Tomanovo sedlo;
Tomanowapass, Ticha-Pass, Tichy-Pass, Cicha-Pass, Koscieliszker Pass;
Tomanowa-hágó, Cicha-hágó. PS. Głęboko wcięta przełęcz między Czerwonymi
Wierchami (Ciemniakiem) a Tomanowym Wierchem Polskim. Jest to jedna z
najniższych przełęczy (druga z kolei) w gł. grani Tatr i umożliwia jedno z
najłatwiejszych przejść przez Tatry z ich strony pn. (z Kościeliskiej Doliny...
|
|
| Tomanowa Siklawa (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Siklawa (ok. 1250 m); Tomanov vodopád, Tomanovský vodopád.
S. Niewielki wodospad (wys. 6 m) na Tomanowym Potoku Liptowskim, już
blisko jego ujścia do Cichej Wody Liptowskiej.
|
|
| Tomanowe Stawki (Nie okreslony) |
| |
Tomanowe Stawki, dawniej też Przybylińskie Stawki; Tomanovské plesá,
Tomanove plesá, Tomanove plieska. S.Trzy małe stawki w górnej części
Tomanowej Doliny Liptowskiej, popod Tomanową Przełęczą. Z dwóch największych
stawek pn.-zach. znajduje się najbliżej Tomanowej Przełęczy, na dnie doliny;
jest to Niżni Tomanowy Stawek (Nižné Tomanovské pleso), wys. 1592 m, pow. 0,09
ha, 40 x 29 m. Pd.-wsch. stawek, największy, leży na pd....
|
|
| Tomanowy Grzbiet (Nie okreslony) |
| |
Tomanowy Grzbiet (ok. 1490-2000 m). P. Nieco na zach. od
wierzchołka Ciemniaka (w Czerwonych Wierchach) odgałęzia się (na wysokości ok.
2000 m) od Wysokiego Grzbietu i opada najpierw ku pd.-zach., a potem ku zach.,
aż do Wolarskiego Przechodu (ok. 1490 m), którym T.G. jest oddzielony od
Smreczyńskiego Żaru. T.G. odgranicza Tomanowe Kamienne od górnej części
Tomanowej Doliny.
|
|
