| Rozpadła Grań (Nie okreslony) |
| |
Rozpadła Grań; Rozpadlý hrebeň. S. Długa, pd.-wsch. grań
Krzesanicy w Czerwonych Wierchach, odgraniczająca Rozpadłą Dolinkę od Świstówki
Liptowskiej i Tomanowej Doliny Liptowskiej. Znanych jest w niej ponad 40 jaskiń,
m.in. Tomanowa Studnia ( o deniwelacji 166 m), najgłębsza jaskinia słowackich
Tatr Zachodnich, i Jaskinia Rozpadła (-71 m), wyeksplorowana przez Mariusza
Zaruskiego w 1912.
Lit. - Wojciech W.Wiśniewski: Jaskinie...
|
|
| Roztocka Czuba (Nie okreslony) |
| |
Roztocka Czuba (1428, 1426 m), dawniej po prostu Czuba. P. Lesisty
wierch stanowiący zakończenie długiego grzbietu, który ciągnie się od Opalonego
Wierchu ku pn.-wsch. i oddziela Dolinę Roztoki od Doliny Rybiego Potoku. R.Cz.
wznosi się bezpośrednio nad Wodogrzmotami i Starą Roztoką.Między R.Cz. a
pn.-wsch. końcem grzbietu Opalone znajduje się szerokie Roztockie Siodło. Pn. i
wsch. stokami R.Cz. biegnie szosa do Morskiego Oka.
|
|
| Roztockie Schronisko (Nie okreslony) |
| |
Roztockie Schronisko (1031 m) lub Schronisko imienia Wincentego Pola w
Starej Roztoce (dawniej: w Roztoce); Roztocká chalupa; Roztokahütte;
Roztoka-menedékház. P. Pierwsze Roztockie Schronisko zostało postawione
na polanie Stara Roztoka przez Tow. Tatrz. w 1876 pod nadzorem ks. Wojciecha
Roszka. Miało początkowo dwie izby, sień i maleńką kuchnię; było zagospodarowane
tylko w lecie. W 1878-1911 budynek był kilkakrotnie rozszerzany i...
|
|
| Roztockie Siodło (Nie okreslony) |
| |
Roztockie Siodło (ok. 1405 m). P. Szerokie płaskie siodło
oddzielające dolny koniec grzbietu Opalone od Roztockiej Czuby, blisko
wierzchołka tej ostatniej.
|
|
| Roztoka (Nie okreslony) |
| |
Roztoka i w liczbie mnogiej Roztoki. Nazwa ta
jest dość częsta w Karpatach pol., słow. i ukr. i na znacznie szerszym terenie
sięgającym po Morawy, Czechy, Łużyce, Meklemburgię, Wielkopolskę, przy czym
najstarsze zapisy sięgają XII w. Nie jest więc słuszne dawniejsze twierdzenie
niektórych językoznawców, jakoby Roztoka była jedną z nazw przyniesionych do
Karpat Zach. w XIV-XVII w. przez wołoskich pasterzy. Jest to...
|
|
| Roztoka, Nowa (Nie okreslony) |
| |
Roztoka, Nowa (1292 m). P. Polanka w środk. części Doliny Roztoki,
nad lw. brzegiem Potoku Roztoka, pod stokami Wołoszyna, a tuż poniżej miejsca,
gdzie znakowany szlak tur. przechodzi przez potok. Na polance tej stał past.
szałas.Nowa Roztoka otrzymała swą nazwę, kiedy przenieśli się tu pasterze ze
Starej Roztoki.
|
|
| Roztoka, Potok (Nie okreslony) |
| |
Roztoka, Potok. P. Wypływa z Wielkiego Stawu w Dolinie Pięciu
Stawów Polskich, płynie Doliną Roztoki, po czym wpada do Białki jako jej lw.
dopływ. Tworzy liczne wodospady, z których najważniejsze to Siklawa i
Wodogrzmoty.Dawniej potok ten uchodził do Białki na wys. 1021 m, zaraz poniżej
Starej Roztoki. Potem, wskutek zmian w łożysku Białki po powodzi, Potok Roztoka
tuż przed swym dawnym ujściem skręcił ku pn., płynął ok. 1,3 km...
|
|
| Roztoka, Stara (Nie okreslony) |
| |
Roztoka, Stara (1031 m) lub krótko Roztoka. P. Polana poniżej
Wodogrzmotów i wylotu Doliny Roztoki, tuż powyżej dawnego ujścia Potoku Roztoki
do Białki. W Starej Roztoce stoi » Roztockie Schronisko.W S.R. krzyżują się
liczne szlaki tur., ale prowadzące przez graniczną Białkę (m.in. do Doliny
Białej Wody) są od II wojny świat. zakazane. Przez S.R. prowadzi stara droga
jezdna, którą dawniej jeżdżono furkami do Morskiego Oka, póki nie...
|
|
| Roztoki (Nie okreslony) |
| |
Roztoki (ok. 870-890 m). P. Osiedle należące do wsi Witów,
położone tuż na pn.-wsch. od połączenia Kirowej Wody z Siwą Wodą, nad pr.
(wsch.) brzegiem Czarnego Dunajca. Nazwa R. oznacza też w ogóle całą okolicę
połączenia się wspomnianych potoków.
|
|
| Roztoki, Dolina (Nie okreslony) |
| |
Roztoki, Dolina. P. Wąska i głęboka dolina, ponad 4 km długa,
ciągnąca się między Wołoszynem a Roztocką Czubą i Opalonem. Stanowi odgałęzienie
Doliny Białki. W przedłużeniu D.R. w górze znajduje się Dolina Pięciu Stawów
Polskich. D.R. jest znana ze swych wodospadów: » Wodogrzmoty i » Siklawa.W
środk. części doliny znajduje się polanka z szałasem zwana Nową Roztoką (1292
m), a już poniżej wylotu doliny leży Stara Roztoka...
|
|
| Rozwadowski Jan Michał (Nie okreslony) |
| |
Rozwadowski Jan Michał (7 XII 1867 Czarna k. Tarnowa - 13 III 1935
Warszawa, poch. w Krakowie). Językoznawca, indoeuropeista (UJ 1885-89, uniw. w
Lipsku 1891-95 i Greifswald 1895), dr UJ 1891, prof. UJ 1899-1935, czł. AU (PAU)
od 1903, prezes PAU 1925-29. Jeden z najwybitniejszych językoznawców
polskich.
Wśród jego rozlicznych prac nauk. z różnych dziedzin językoznawstwa są też
pozycje dotyczące nazw geogr. w Tatrach i na Podtatrzu....
|
|
| róg (Nie okreslony) |
| |
róg. Na Podhalu bywał nazywany trąbą. Był to instrument sygnałowy (mały
szereg tonów). Wewnątrz r. mieściły się dwie podłużne części z drewna iglastego,
owinięte łykiem. Dawniej na instrument ten używano rogów krów lub wołów, później
był wyrabiany z drzewa; formę nadawano mu zakrzywioną lub prostą. Otwór
zewnętrzny, końcowy był szerszy od trzymanego przy ustach. Instrument ten nie
należał do rozpowszechnionych.
|
|
| Róth Martin (Nie okreslony) |
| |
Róth Martin, nie Roth (1841 Kiezmark - 25 II 1917 Nowa Wieś Spiska).
Wybitny spiskoniem. działacz tur., w 1871-1909 nauczyciel gimnaz. w Nowej Wsi
Spiskiej. Od 1875 był b. czynny w zarządzie Węg. Tow. Karp. (MKE), a od 1878 w
komitecie redakc. roczników tegoż towarzystwa - na obu stanowiskach aż do
śmierci. Był też wieloletnim działaczem oddziału MKE w Nowej Wsi Spiskiej.
Również był jednym z najbardziej zasłużonych współpracowników Muzeum...
|
|
| Rówienki, Dolina (Nie okreslony) |
| |
Rówienki, Dolina, także Dolina Rówienek lub po prostu Rówienki; Rovienky,
dolina Rovienok; Rovinkital; Rovinki-völgy. S. Jedna z orogr. prawych
(wsch.) odnóg Doliny Białej Wody, do której uchodzi nieco poniżej Polany pod
Wysoką. Dolinę Rówienki otaczają Jaworowe Turnie, Mały Jaworowy Szczyt, Świstowy
Szczyt i szereg in. turni.Jedno z ważniejszych przejść przez gł. grań Tatr
prowadzi z D.R. przez Zawracik Rówienkowy do Staroleśnej...
|
|
| Rówienkowa Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Rówienkowa Przełęcz (ok. 2225 m); Rovienkové sedlo; Rovinkischarte;
Rovinki-horhos. S. Głęboko wcięta przełęcz między Rówienkową Turnią a
Krzesanym Rogiem. Dla taterników stanowi dogodne przejście ze Staroleśnej Doliny
do Doliny Rówienek.Wszystkie nazwy tej przełęczy pochodzą od Doliny Rówienek i
Rówienkowej Turni.
|
|
| Rówienkowa Przełęcz, Wyżnia (Nie okreslony) |
| |
Rówienkowa Przełęcz, Wyżnia; Zadné Javorové sedlo; Hinterste
Jaworowascharte; Leghátsó-Jávor-csorba. S. Między Małym Jaworowym
Szczytem a Jaworowymi Turniami.Ku Jaworowej Dolinie spada z tej przełęczy
urwisty komin, przekształcający się niżej w żleb, w którym w 1910 znaleziono
ciało Klimka Bachledy (spadł tu z pn. ściany Małego Jaworowego
Szczytu).
|
|
| Rówienkowa Turnia (Nie okreslony) |
| |
Rówienkowa Turnia (2272, 2272 m), dawniej Zachodnia Rówienkowa Turnia;
Rovienková veža, Západná Rovienková veža; Westliches Rovinkihorn;
Nyugati-Rovinki-szarv. S. Środkowa z trzech najwybitniejszych turni w gł.
grani Tatr Wys. między Świstowym Szczytem a Małym Jaworowym Szczytem. Pierwsze
wejście: Zygmunt Klemensiewicz i Jerzy Maślanka w 1906.Nazwy pochodzą od Doliny
Rówienek.
|
|
| Rówienkowe Stawki (Nie okreslony) |
| |
Rówienkowe Stawki (ok. 1750 m); Rovienkové plieska. S.Grupa paru
małych stawków na tarasie Skrajnych Rówienek w Dolinie Rówienki. Jeden jest
trochę większy, pozostałe drobne. Stan wody w tych stawkach jest b. zmienny,
mniejsze nieraz wysychają.
|
|
| Rówienkowe Turnie (Nie okreslony) |
| |
Rówienkowe Turnie; Rovienkové veže; Rovin-kihörner; Rovinki-szarvak.
S. Zbiorowa nazwa Rówienkowej Turni (dawna Zachodnia Rówienkowa Turnia) i
Krzesanego Rogu, który zwał się też Wschodnią Rówienkową
Turnią.
|
|
| Rówienkowy Potok (Nie okreslony) |
| |
Rówienkowy Potok (ok. 1750 - ok. 1280 m); Rovienkový potok; Rovinkibach;
Rovinki-patak. S.Główny strumień w Dolinie Rówienki. Wypływa ze źródła
koło największego z Rówienkowych Stawków, a uchodzi do Białej Wody (jako jej
prawoboczny dopływ) nieco poniżej Polany pod Wysoką.R.P. ma prawoboczne dopływy:
Goryczkowa Woda, Zielona Woda i Jaworkowa Woda.
|
|
| rówień (Terminologia) |
| |
rówień, równia lub równica. W gwarze podh.:
stosunkowo płaskie i duże miejsce, zwykle na dnie doliny, ale także na zboczu i wtedy miewa charakter tarasu; rówień jest najczęściej bezleśna. Polana może być nazwana równią, ale nie każda
rówień jest polaną. Zdrobniała forma od równi: rówienka. Wszystkie powyższe
formy występują w nazwach tatrz., np. Rówień za
Wodą, Królowa Rówień, Jarząbcze Rówienki.
|
|
| Rówień za Wodą (Nie okreslony) |
| |
Rówień za Wodą (ok. 1325-1340 m). P. Pochyła rówień w górnej
części Starorobociańskiej Doliny, wśród lasu nad lw. (zach.) brzegiem
Starorobociańskiego Potoku, na pn.-zach. od Starorobociańskiej
Równi.
|
|
| różanecznik (Nie okreslony) |
| |
różanecznik (Rhododendron ) z rodziny Wrzosowatych (Ericaceae
). W starszym piśmiennictwie podawano nieraz, że ta alpejska i
wsch.-karpacka roślina występuje dziko w Tatrach, m.in. na Giewoncie i w Tatrach
Bielskich. Jednak dziko rosnących w Tatrach różaneczników (czyli rododendronów)
nie ma i nigdy nie było. Te okazy, które dawniej tu i owdzie w Tatrach
znajdowano, były roślinami wprowadzonymi sztucznie. Najpierw czynił to...
|
|
| Różanka (Nie okreslony) |
| |
Różanka lub Chata Róży; Ružanka lub Ruženina
chata; Rosahütte; Róza-menház. S. Pierwsze tatrz. schronisko MKE, mały
drewniany budynek o kilku izbach postawiony w 1875 na Smokowieckiej Kazalnicy
(1244, 1238 m), gdzie obecnie stoi Schronisko Bilíka. Węg. i niem. nazwy
(Róza-menház, Rosahütte) zostały przez pol. turystów spolszczone, a pochodzą od
imienia węg. śpiewaczki, Róza Graefl-Győrffy, którą tak...
|
|
| róże (Nie okreslony) |
| |
róże (Rosa ). Należą do rodziny Różowatych (Rosaceae ). Róż
rosnących w Tatrach jest ponad 20 gatunków, kilkadziesiąt odmian, tyleż form i
jeszcze mieszańce. Jedne kwitną różowo, inne biało, jeszcze inne prawie
purpurowo. Niektóre występują tylko na wapieniu, inne na granicie, a są i takie,
którym podłoże jest obojętne.
Róże na ogół są trudne do wyróżnienia i określenia. Znana jest róża alpejska
(Rosa...
|
|
| różeniec górski (Nie okreslony) |
| |
różeniec górski (Rhodiola rosea, Sedum rosea ), z rodziny
Gruboszowatych (Crassulaceae ), po góralsku różowiec. Roślina
10-40 cm wys., o sinawych, mięsistych, piłkowanych brzegiem liściach i
niepozornych żółtawoczerwonawych kwiatkach zebranych w gęste, zbite kwiatostany
na szczytach łodyg. Na jednych roślinach występują tylko kwiaty męskie, na
innych tylko żeńskie (dwupienność).R.g. jest w Tatrach pospolity, tworzy...
|
|
| Różycki Ludomir (Nie okreslony) |
| |
Różycki Ludomir (18 IX 1883, nie 6 XI 1884, Warszawa - 1 I 1953 Katowice,
poch. w Warszawie na cment. powązkowskim w alei zasłużonych). Wybitny kompozytor
operowy i symfoniczny (konserw. warsz. 1904 i studia w Berlinie 1905-07), czł.
grupy kompozytorów Młoda Polska (z Mieczysławem Karłowiczem, Karolem
Szymanowskim, Grzegorzem Fitelbergiem i in.). Prof. Wyższej Szkoły Muzycznej w
Warszawie (1930-39) i Katowicach (1945-52).
W Zakopanem i...
|
|
| Rubinowski Zbigniew (Nie okreslony) |
| |
Rubinowski Zbigniew (19 X 1929 Kraków - 11 II 1997 Salzburg). Taternik,
alpinista, geolog (wieloletnie badania w Górach Świętokrzyskich), speleolog,
wieloletni opiekun naukowy Jaskini Raj. Od 1992 przewodniczący Komisji Ochrony
Przyrody Nieożywionej Państwowej Rady Ochrony Przyrody.
W Tatrach wspinał się od 1947, uczestniczył w 1950-54 w przejściach nowych
dróg, np. I wejście pn.-wsch. ścianą Zadniej Garajowej Turni w Grani Hrubego (w...
|
|
| ruda (Nie okreslony) |
| |
ruda. Minerał, surowiec, z którego otrzymuje się metal lub jego związki.
Rudy mogą zawierać kilka różnych metali. Dawniej nazywano kruszcami rudy metali
nieżelaznych (cyna, cynk, miedź, ołów) i szlachetnych (złoto, srebro, platyna).W
Tatrach dobywane były rudy » żelaza, » srebra i » miedzi. Były one w tak
drobnych ilościach, że nie opłacała się eksploatacja, z wyjątkiem r. żelaza, a i
tu nawet eksploatacja trwała zaledwie...
|
|
| Rudnicki Jan (Nie okreslony) |
| |
Rudnicki Jan (16 VIII 1934 Wilno 18 XII 1992 Warszawa). Geolog (UW 1957),
pracownik Instytutu Nauk Geol. PAN 1957-92 (dr 1965, doc. 1984), wybitny badacz
procesów krasowych, speleolog.
Od 1954 był członkiem Speleoklubu Warszawskiego, uczestniczył w wyprawach do
największych jaskiń tatrz., a w 1959 był odkrywcą Naciekowej Jaskini w
Kościeliskiej Dolinie (wyeksplorował w niej ok.400 m). Od 1957 brał udział w
wielu wyprawach do jaskiń w...
|
|
