| Nowa Polanka (Nie okreslony) |
| |
Nowa Polanka (1060 m); Nová Polianka. S. Małe osiedle (tylko
sanatorium wojsk.) po pd. stronie Tatr przy Drodze Wolności, między Tatrz.
Polanką a Wyżnimi Hagami, kilometr na zach. od Danielowego Domu. N.P. powstała
dopiero po II wojnie świat., sanatorium otwarto w 1956.
|
|
| Nowa Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Nowa Przełęcz ( 1845 m); Nové sedlo. S. Szeroka przełęcz między
Muraniem a Nowym Wierchem. Służy jako przejście z Gałajdówki w Jaworowej Dolinie
do górnej części Nowej Doliny. Stanowi też najłatwiejszy dostęp do wierzchołka
Nowego Wierchu.
|
|
| Nowaczyński Adolf (Nie okreslony) |
| |
Nowaczyński Adolf, także Neuwert-Nowaczyński (9 I 1876 Podgórze, obecnie
Kraków - 3 VII 1944 Warszawa). Dramatopisarz, satyryk, poeta, publicysta. Ok.
1900 z powodu gruźlicy kilkakrotnie przebywał w Zakopanem na kuracji. Później
(już wyleczony) też bywał w Zakopanem, ostatni raz w 1941 podczas okupacji niem.
(wtedy zbierał informacje o stosunku górali do okupanta).
W zbiorze jego satyr Małpie zwierciadło (Lw. 1902 i wyd. 2 zmienione...
|
|
| Nowe Jaskinie (Jaskinie) |
| |
W N.J. poszukiwali dawniej skarbów górale z Jurgowa i in. okolicznych wsi. Istnieją
góralskie opowiadania o przygodach, jakie tam spotkały poszukiwaczy, a znaki
wyryte przez nich na ścianach Wyżniej Nowej Jaskini odkrył w 1910 i opisał István Győrffy.
Badania naukowe N.J. przeprowadził pierwszy Samuel Roth w 1879, następnie, w 1913 A. Żmuda, a potem Josef Sekyra w 1950 i 1951.
Znaleziono w tych jaskiniach kości zwierząt z epoki lodowej i polodowej,...
|
|
| Nowe Podhale (Wydawnictwo) |
| |
Tygodnik regionalny, wydawany w Nowym Targu przez
Podhalańską Spółkę Wydawniczą od 1 I 1993 do 4 II 1994. Redaktorzy nacz.
kolejno: zespół (nry 1 i 2), Wojciech Borek (nry 3-13), Kazimierz Strachanowski
(nry 14-57). Wiadomości głównie aktualne z Nowego Targu, ale także sporo z
całego Podhala, z Orawy Polskiej i Spisza Polskiego oraz trochę z Tatr. Ponadto
dość często artykuły o regionalnej treści hist. i etnogr., np. pióra Eugeniusza...
|
|
| Nowe Zakopane (Nie okreslony) |
| |
"Nowe Zakopane". Dwutygodnik społeczno-kulturalny, wydawany w Zakopanem w
1992. Red.: Małgorzata Kardas. Ukazały się jedynie nry 1-5.
|
|
| Nowe Źródło (Nie okreslony) |
| |
Nowe Źródło (ok. 1350 m). S. Dość obfite źródło tuż powyżej górnej
granicy lasu na dnie Nowej Doliny. Wytryskuje po wsch. stronie Nowego Potoku i
zasila go swą wodą. Tuż poniżej N.Ź., też po wsch. stronie Nowego Potoku, stoi
nowy domek myśl. TANAPu.
|
|
| Nowicki Franciszek Henryk (Nie okreslony) |
| |
Nowicki Franciszek Henryk (29 I 1864 Kraków - 3 IX 1935 Zawoja, syn »
Maksymiliana Nowickiego. Poeta, jeden z najbardziej znanych piewców Tatr, także
nowelista i tłumacz, taternik. Studia humanist. na UJ (1886-90) i w Wiedniu
(1890-92), z zawodu nauczyciel gimnaz. (1894-1924). W 1887-1906 działacz
socjaldemokratyczny i socjalistyczny.
Turystykę w Tatrach, a potem taternictwo uprawiał od młodych lat. On
pierwszy, w 1901, rzucił myśl zbudowania...
|
|
| Nowicki Jan (Nie okreslony) |
| |
Nowicki Jan (1868 Warszawa - 1 XII 1937 Kraków). Działacz na polu
turystyki tatrz. i taternictwa, prawnik, wieloletni pracownik zarządu miejskiego
w Krakowie (sekr., potem starszy radca).
Jego najżywsza działalność tatern. przypadła na 1901-08. Dokonał wówczas
m.in. pierwszych przejść wsch. ścianą Krywania (w 1902), zach. granią
Jastrzębiej Turni (1903), pd.-wsch. granią Lodowej Kopy (1903). Brał udział w
jednym z pierwszych wejść...
|
|
| Nowicki Maksymilian (Nie okreslony) |
| |
Nowicki Maksymilian, także Siła-Nowicki (9 X 1826 Jabłonów k. Kołomyi -
30 X 1890 Kraków). Jeden z czołowych pol. zoologów (studia na Uniw. Lwow.
1846-48, dr 1863), początkowo nauczyciel szkół podst. 1848-52 i średnich
1852-63, potem pierwszy polski prof. zoologii UJ 1863-90, czł. AU 1873.
Zajmował się fauną całej Galicji (entomologia, faunistyka, ichtiologia,
rybactwo), był jednym z najwybitniejszych badaczy fauny tatrz. (od 1864) i...
|
|
| Nowickiego, Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Nowickiego, Przełęcz (ok. 2105 m). P. Siodełko stanowiące
najniższe zagłębienie grzbietu łączącego Orlą Basztę z Wielką Buczynową Turnią,
bllisko tej ostatniej. Przez przełęcz tę nie ma dogodnego przejścia z wyjątkiem
szlaku Orlej Perci, która przechodzi tu trzymając się w pobliżu grani łączącej
Orlą Basztę z Wielką Buczynową Turnią.Nazwa pochodzi od nazwiska autora sonetów
tatrz. i projektodawcy Orlej Perci, »...
|
|
| Nowiny Spisko-Orawskie (Nie okreslony) |
| |
"Nowiny Spisko-Orawskie". Osobny dod. do »"Gazety Podhalańskiej". W 1919
ukazały się nry 1-6, w 1920 nry 1-15. Anonimowym redaktorem był Juliusz
Zborowski. Wydawca: Związek Polaków Spiskich i Orawskich. Wydawano w Nowym
Targu.
|
|
| Nowobielska Hanka (Nie okreslony) |
| |
Nowobielska Hanka (pseud.), właśc. Jarosława Janina Fiutowska (od 1937),
z domu Łukasiewiczówna (11 V 1912 Łuczany k. Lwowa - 3 II 1992 Białka Tatrz.),
córka nauczycieli. Poetka podh., zaliczana do ludowych ze względu na rodzaj
twórczości (przeważnie w gwarze podh.), oryginalnej w stylu i głównie lirycznej.
Od dzieciństwa mieszkała w Białce Tatrz.
Pisała przede wszystkim wiersze, ale także gawędy o tematyce podh. i tatrz.
Wśród...
|
|
| Nowopacký Jan (Nie okreslony) |
| |
Nowopacký Jan, także Novopacký (1821 - 1908). Czes. malarz, pejzażysta. W
czasie studiów w Wiedniu podróżował po Alpach i malował góry. Z lat 1853-56
pochodzi jego seria obrazów alpejskich.
W 1862 został nauczycielem rysunków w rodzinie Coburgów, do których należał
Sv. Anton na Słowacji, i od tego czasu N. bywał tam często. Odwiedził też Tatry
i Zakopane, malując tam szereg obrazów.
Jedno z jego najlepszych dzieł to panorama...
|
|
| nowotarski, powiat (Nie okreslony) |
| |
nowotarski, powiat. Po nowym podziale adm. Galicji w 1782, władze austr.
włączyły Nowotarszczyznę (a więc dawne starostwo nowotarskie i starostwo
czorsztyńskie) wraz z Limanowszczyzną, Sądecczyzną i ziemią grybowską do »
cyrkułu sądeckiego. W 1867 ten ostatni został zlikwidowany przez podział na
cztery powiaty (dystrykty): nowotarski, limanowski, nowosądecki i grybowski.
Ten powiat nowotarski, zwany też potocznie starostwem nowotarskim,...
|
|
| nowotarskie, starostwo (Nie okreslony) |
| |
nowotarskie, starostwo. Przed rozbiorami Polski s.n. obejmowało Tatry
Pol. i Podhale, ale bez wsi leżących nad Dunajcem na wsch. od Waksmundu,
wchodzących w skład ówczesnego starostwa czorsztyńskiego.Cała Orawa i większa
część Spisza należały wtedy do Węgier, a ta część Spisza, która od 1412 była
zastawiona Polsce, aż do 1769 stanowiła należące do Polski starostwo » spiskie.
Zob. też historia oraz nowotarski powiat.
|
|
| Nowotarszczyzna (Nie okreslony) |
| |
Nowotarszczyzna. Obszar obejmujący albo całe Podhale i Tatry Pol., albo
łącznie dawne starostwo nowotarskie i starostwo czorsztyńskie, albo też jedynie
Nowy Targ z częścią otaczającego go Podhala, o zasięgu często
niesprecyzowanym.
|
|
| Nowotny Gustaw (Nie okreslony) |
| |
Nowotny Gustaw (12 XI 1882 Mikołajowice k. Tarnowa - 27 X 1944 Dachau).
Lekarz (dr na UJ 1907), chirurg, od 1912 do 1939 w Zakopanem, narciarz turysta i
lekarz TOPR. Autor prac o chir. leczeniu gruźlicy.
W 1912-39 był dyrektorem szpitala w Zakopanem, równocześnie od 1912 do lat
1920. prowadząc własną prywatną lecznicę, przejętą po drze Janie Gawliku oraz
pracując w sanatorium PCK, a od 1926 w zakładzie UJ na Bystrem w Zakopanem.
W...
|
|
| Nowotny Gustaw jun. (Nie okreslony) |
| |
Nowotny Gustaw jun.(1910 Kraków - 1955 Zakopane), syn » dra Gustawa
Nowotnego. Lekarz (Akad. Med. w Gdańsku 1952), chirurg, od 1953 w Sanatorium
Dziecięcym na Bystrem w Zakopanem, narciarz turysta. Jego grób na nowym cment. w
Zakopanem jest zarazem symboliczną mogiłą jego ojca.
|
|
| Nowowiejski Feliks (Nie okreslony) |
| |
Nowowiejski Feliks (7 II 1877 Wartembork = Barczewo, pow. olsztyński - 23
I 1946 Poznań). Kompozytor i dyrygent, dyr. Tow. Muzycznego w Krakowie
(1909-14), prof. Konserw. w Poznaniu (1919-26).Skomponował m.in. Trzy pieśni
weselne podhalańskie (na głos i fort.) oraz muzykę do opery-baletu Tatry
(1926-27, wykonanie 1929 w Poznaniu).
Lit. - "SMP" 2, 1967 (Kazimierz Nowowiejski).
|
|
| Nowy Potok (Nie okreslony) |
| |
Nowy Potok; Nový potok. S. Powstaje nad górną granicą lasu na dnie
Nowej Doliny (ok. 1450 m) i płynie jej środkową i dolną częścią. Tuż powyżej
górnej granicy lasu N.P. jest zasilony wodą z » Nowego Źródła. Nieco powyżej
Podspadów N.P. wpada do Jaworowego Potoku (ok. 930 m) jako pr.
dopływ.
|
|
| Nowy Wierch (Nie okreslony) |
| |
Nowy Wierch (1999, 2009 m); Nový vrch; Novy, Höhlenberg; Novy. S.
Jeden z gł. szczytów Tatr Biel.; wznosi się w zach. części ich gł. grani między
Muraniem a Hawranią. N.W. wysyła w pn.-zach. kierunku długą, skalistą grań zwaną
Kominami Zdziarskimi; oddziela ona Hawranią Dolinę od Nowej Doliny.Na N.W.
wchodzili do dawna myśliwi i zapewne pasterze, potem również turyści, ale rzadko
(np. Ludwik Chałubiński ok. 1880). Pierwsze...
|
|
| Nowy Żleb (Nie okreslony) |
| |
Nowy Żleb (ok. 1000-1100 m). S. Dolna część Nowej Doliny w Tatrach
Biel., tworząca tu głęboki, stromy i wąski jar z licznymi progami skalnymi. Zob.
też Nowa Dolina.
|
|
| numulity (Nie okreslony) |
| |
numulity (Nummulites ). Wielkie otwornice (pierwotniaki) żyjące w
ciepłym morzu eoceńskim zalewającym przed wiekami Pratatry w
trzeciorzędzie.Skały ze skamieniałymi, wielokomórkowymi skorupkami n. spotkać
można w wielu miejscach u wylotu dolin reglowych; zwł. znana jest skałka u
wylotu Kościeliskiej Doliny, składająca się prawie całkowicie z n. Skałę tę
nazywają górale jarcany kamień albo skalny jarzec (jarzec...
|
|
| Nyárády Erasmus Iúlio (Nie okreslony) |
| |
Nyárády Erasmus Iúlio, także Julius i Gyula (7 IV 1881 Ungeny = Ungheni,
Mołdawia - 10 VI 1966 Budapeszt, poch. w Cluj). Rum. botanik z Siedmiogrodu
(studia uniw. w Budapeszcie 1904). Profesor szkoły średniej w Kiezmarku 1904-11,
potem w Rumunii. W 1922-42 dyrektor muzeum i zielnika uniw. w Cluj. Członek Rum.
Akad. Nauk (1948). Autor licznych prac bot., red. i współautor dzieła Flora
Republicii Socialiste Románia (t. 1-11, 1952-66).
W...
|
|
| Nyka Józef (Nie okreslony) |
| |
Nyka Józef (5 XII 1924 Łysinin k. Żnina). Taternik, alpinista,
krajoznawca, publicysta, autor przewodników, red. "Taternika". W 1940-45
mieszkał na Podhalu, w 1944-45 był partyzantem w AK, gł. w Gorcach, także w
Tatrach. Studia dziennikarskie w Warszawie 1947-50.
Turystykę w Tatrach uprawiał od 1940, taternictwo od ok. 1952 (w 1958-65 ok.
20 nowych dróg i pierwszych przejść zim.). Jego nowe drogi w Tatrach prowadzą
np. wsch. filarem...
|
|
| nyża (Nie okreslony) |
| |
nyża. W taternictwie oznacza zagłębienie w skalistym terenie, co najmniej
takich rozmiarów, aby zmieścił się człowiek, choćby w pozycji zgiętej. Bywają
też znacznie większe nyże.Synonim przestarzały, już nie używany w taternictwie:
nisza.
|
|
