| Lachman Wacław (Ludzie) |
| |
Lachman Wacław (19 XII 1880 Płock - 16 X 1963
Warszawa, poch. na Powązkach w Alei Zasłużonych).
Kompozytor, dyrygent chórów, pedagog. Studia w Konserw. Warsz. (1910), m.in.
u Zygmunta Noskowskiego . Dyrygent warsz.
chóru "Harfa" (1906-58), Opery Warsz. (1921-25) i in.
Był miłośnikiem Tatr
, Podhala i muzyki podh. Wśród jego licznych kompozycji
(ponad 300 utworów) niektóre wiążą się tematycznie z tym regionem lub są...
|
|
| Lachmann Odo (Ludzie) |
| |
Lachmann Odo (9 IX 1902 Wiedeń? - 31 X 1986 Wiedeń). Austr. inżynier i
narciarz, w 1923-39 zamieszkały w Zakopanem.
W 1923-25 prowadził nadzór techn. nad budową Murowańca na Gąsienicowej Hali,
a w 1925-39 był kierownikiem zakopiańskiej fabryki nart braci Schiele. W owym
okresie był on też jednym z bardziej aktywnych działaczy narc. na terenie
Zakopanego i Tatr Pol., w 1926-35 członkiem zarządu Sekcji Narc. PTT, w 1929-39
korespondentem...
|
|
| Lám Friedrich (Ludzie) |
| |
Lám Friedrich lub Frigyes (1881 Kiezmark - 1955
Budapeszt). Spiskoniem. językoznawca, poeta, historyk literatury spiskoniem.,
prof. gimnaz. w Győr i Budapeszcie.
Pisał wiersze zarówno spiskoniem. gwarą jak i lit.
językiem niemieckim. Ogłaszał je od 1898 w czasopismach "Karp. Post
", "Tur., Alp., Wint." i in.,
wydał ich zbiory w trzech książkach: Zipser Treue. Gedichte dem Zipser Land
gewidmet (Bp. 1921), Marie...
|
|
| Lande Jerzy (Ludzie) |
| |
Lande Jerzy (13 XI 1886 Dorpat - 10 XII 1954 Kraków , poch. tamże na Salwatorze).
Prawnik (zrazu adwokat), zasłużony przy organizacji sądownictwa i
ustawodawstwa w czasie odbudowy państwowości pol. (do 1921), kier. katedry
teorii i filozofii prawa na uniw. w Wilnie (1921-29, od 1926 prof. nadzw.),
potem w Krakowie na UJ (1929-39, od 1934 prof. zwycz., oraz 1945-54), autor
wybitnych prac naukowych.
W 1939-40 razem z in. profesorami UJ był...
|
|
| Larisch Feliks Gustaw (Ludzie) |
| |
Larisch Feliks Gustaw (1899 - 19 V 1964 Kraków ).
Fotograf, turysta, taternik .W latach
międzywoj. pracował w sklepie fot. swego ojca w Krakowie, a potem prowadził
własny zakład fot. w Zakopanem .
Należał wtedy do najlepszych fotografów tatrz.,
publikował swoje zdjęcia tatrz. w czasopismach, np. w "Taterniku " 1934. Uprawiał w Tatrach turystykę i uczestniczył w kilku nowych
wejściach tatern. w 1929-36 (z Janem A....
|
|
| las (Terminologia) |
| |
Ważne zbiorowisko roślinne, zajmujące w Tatrach
znaczny obszar, sięgający przeciętnie od ok. 900-1000 m po ok. 1500-1550 m
n.p.m. Po pn. stronie Tatr dzieli się w zasięgu pionowym na dwie formacje: regiel dolny (na wapieniu) - las mieszany
liściasto-iglasty, i regiel górny (gł. na skałach krystalicznych) - złożony
prawie wyłącznie ze świerków (» piętra roślinności).
Najważniejsze drzewa tworzące lasy regla dolnego są: jodły,...
|
|
| las urwiskowy (Terminologia) |
| |
Las rosnący na miejscach wyjątkowo urwistych, na
prawie pionowych ścianach skalnych, na b.
stromych zboczach pobrzeży potoków. Tam poszczególne drzewa, zwykle świerki, mają dziwacznie powykręcane korzenie,
wczepiające się w skałę, owijające dokoła głazów i występów skalnych. Niekiedy
drzewa takie, osiągnąwszy dość znaczną wysokość, bywają wyłamywane przez wiatr,
burzę, odkruszający się odłam skalny itp.
Las urwiskowy można...
|
|
| Lásková-Zibrínová Ol'ga (Ludzie) |
| |
Lásková-Zibrínová Olga (1931), żona » Zdena Zibrína . Jedna z czołowych czechosł.
taterniczek i alpinistek lat 1950. i 1960. fizyk (dr).
W lecie i w zimie przeszła wiele z wówczas
najtrudniejszych dróg w Tatrach (wspinała
się od 1952), także nowe drogi i pierwsze wejścia zimowe. Przechodziła też drogę
Birkenmajera na zach. ścianie Łomnicy
(1956) i drogę Stanisławskiego na pn. ścianie Małego Kiezmarskiego Szczytu...
|
|
| Lasy Siedmiu Gmin (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Lasy Siedmiu Gmin, także Lasy Siedmiu Gromad, Dobra
Siedmiu Gmin (Gromad), Dobra lub Lasy Witowskie, dawniej również lasy
tatrzańskie Dóbr Czarnodunajeckich itp.
Lasy te stanowiły niegdyś sekcję witowską austriackich dóbr kameralnych,
zakupioną w 1821 przez ks. Józefa Szczurkowskiego jako pełnomocnika grupy 83
chłopów z siedmiu wsi podh.: Chochołów ,
Ciche, Czarny Dunajec , Dzianisz,
Podczerwone, Witów i Wróblówka. ...
|
|
| Laszczka Bogdan (Ludzie) |
| |
Laszczka Bogdan (6 VIII 1898 Warszawa - 26 III 1977
Kraków ), syn » Konstantego Laszczki .
Mgr inż. architekt, działacz PTT. W 1946-48 był członkiem ZG PTT, ponadto był
wiceprezesem Oddziału Krak. PTT. W pierwszych latach po II wojnie świat. był
projektantem schroniska PTT na Kondratowej
Polanie .
|
|
| Laszczka Konstanty (Ludzie) |
| |
Laszczka Konstanty (3 IX 1865 Makówiec Duży k.
Mińska Mazowieckiego - 23 III 1956 Kraków
).
Rzeźbiarz (studia w Warszawie 1885-89 i Paryżu 1891-96), w 1897-99 nauczyciel
rysunku i modelowania w Warszawie, w 1899-1935 prof. rzeźby w krak. ASP. Od 1889
wystawiał często swe rzeźby w kraju i za granicą. Zajmował się też
medalierstwem, ceramiką artyst., malarstwem i grafiką, projektował pomniki.
Już w 1889 wystawiał rzeźbę...
|
|
| Lawiniasta Przełączka (Przełęcze) |
| |
Lawiniasta Przełączka (ok. 2545 m); Lavínová lávka;
Karczmar Scharte; Karcsmar-csorba.
Nazwa pol. Lawiniastej Przełączki została stworzona przez taterników ; Żlebem Karczmarza , oczywiście, nieraz spadają
lawiny śnieżne . Nazwa słow. jest kalką
nazwy polskiej. Nazwa niem. i węg. pochodzą od nazw Żlebu
Karczmarza.
|
|
| lawinisko (Nie okreslony) |
| |
lawinisko. Zwały śniegu, lodu lub kamieni (także zwalone i połamane przez
lawinę drzewa), stanowiące pozostałość po lawinie, która spadła; również
miejsce, gdzie takie zwały leżą.
|
|
| lawiny kamienne (Geologia) |
| |
Lawiny kamienne w Tatrach są najczęściej wywołane
przez » obrywy skalne lub zsuwy i
przeważnie mają znacznie mniejsze rozmiary niż lawiny śnieżne. W linii spadku świeżych
obrywów skalnych, odcinających się od swego otoczenia jaśniejszą barwą, widać w
wielu miejscach w Tatrach smugi jasnych piargów i brył skalnych; są to właśnie ślady
lawin kamiennych. Spadające lawiny nieraz robią wyrwy w kosodrzewinie, a nawet w lesie. Jedna z brył...
|
|
| lawiny śnieżne (Terminologia) |
| |
Są to masy śniegu lub lodu, obsuwające się
gwałtownie i niezmiernie szybko po zboczu górskim. Gdy się mówi o lawinach bez
podania ich rodzaju, ma się zwykle na myśli lawiny śnieżne.
Spadłszy na płaski teren na dnie węższych dolin, l.ś.
nieraz toczą się siłą rozpędu jeszcze w górę na przeciwległy stok; często
wyłamują las lub kosodrzewinę, burzą szałasy, powodują śmierć kozic i in. zwierzyny, nieraz zasypują szosę
do...
|
|
| Leczykiewicz Sylwester (Ludzie) |
| |
Leczykiewicz Sylwester (26 XII 1909 Koźmin, pow.
Krotoszyn - 2 IV 1967 Warszawa).
Nauczyciel, działacz ruchu lud., po II wojnie świat. pracował w szkolnictwie
na Pomorzu i był posłem na Sejm.
W 1940-45 pracował na Podhalu w szkolnictwie jawnym i tajnym.
W 1942-45 był równocześnie działaczem konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego,
współpracował z oddziałami partyzanckimi (zwł. w Gorcach) i zainicjował
wydawanie...
|
|
| lednica (Nie okreslony) |
| |
lednica. W XIX-wiecznej literaturze pol. to lodowiec (zob.
lodowce).
|
|
| Lefeld Jerzy (Ludzie) |
| |
Lefeld Jerzy (2 III 1932 Warszawa).
Geolog (Pracownia Nauk Geol. PAN w Warszawie). Prowadził badania w Tatrach od 1954, gł. w zakresie
stratygrafii kredy i jury oraz tektoniki.
Z terenu Tatr ogłosił m.in.: Budowa geologiczna Zawratu
Kasprowego i Kopy
Magury ("Acta Geol. Pol." 1957, nr 3), Szczeliny i obrywy grawitacyjne na grzbiecie między
dolinkami Spis-Michałową a Rozpadliną
w masywie Szerokiej...
|
|
| Leja (Inne) |
| |
Leja. Nazwisko to jest notowane z Podhala , z Podczerwonego, już od II poł. XVII
w. jako nazwisko sołtysów podczerwieńskich, a z XVIII w. także we wsiach
okolicznych i dalszych. Do sołtysów tych należały różne pastwiska pod Tatrami i w Tatrach, m.in. Lejowa Hala , która otrzymała nazwę od swych
właścicieli. Od nazwy tej hali zostały potem nazwane różne obiekty na jej
obszarze i cała Lejowa Dolina
.
|
|
| Lejkowy Kocioł (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Lejkowy Kocioł (1889 m); Lievikový kotol;
Trichterseekessel; Tölcsér-tó-katlan.
|
|
| Lejkowy Staw (Woda) |
| |
Lejkowy Staw; L.S. był jeziorkiem okresowym, a
zupełnie wysechł i zanikł na stałe ok. 1880.
|
|
| Lejowa Dolina (Doliny) |
| |
Lejowa Dolina; W jej dolnej i środk. części
znajdowała się niegdyś Lejowa Hala , a w
górnej części - Hala Kominy Tylkowe . W
dawnych czasach w L.D. były czynne kopalnie: » Lejowe Banie i drugie znacznie wyżej, w
stokach Kominiarskiego Wierchu. Była też huta. W poprzek L.D. przebiega Ścieżka nad Reglami .
Nazwa L.D. pochodzi od nazwy Lejowa Hala.
|
|
| Lejowa Hala (Hala - Polana) |
| |
Lejowa Hala lub Lejowiec; Do hali tej należały
następujące polany i płaśnie: Huty Lejowe ,
Lejówki , Jaworzyna Lejowa , Polana Kuca i Lejowe Siodło .
Nazwa hali powstała od podh. nazwiska » Leja
.
|
|
| Lejowe Banie (Inne) |
| |
Lejowe Banie; Dawno zarzucone kopalnie po zach.
stronie Lejowej Doliny , wysoko na
pn.-wsch. stokach Skrajnej Rosochy (1262
m), tuż poniżej jej wierzchołka. Były czynne w XIX w., ale eksploatacja ubogich
rud była nieopłacalna.
|
|
| Lejowe Siodło (Przełęcze) |
| |
Lejowe Siodło lub po prostu Siodło; L.S.
jest nazwą nie tylko samej przełęczy, ale również trawiastej bezleśnej płaśni
znajdującej się na tej przełęczy i bezpośrednio pod nią od strony Lejowej
Doliny.
L.S. należało kiedyś do Lejowej Hali i
stała tam szopa pasterska.
|
|
| Lejowy Potok (Woda) |
| |
Lejowy Potok; Gł. potok Lejowej Doliny . Opuściwszy dolinę przepływa
zach. brzegiem Polany Biały Potok i wpada do
Kirowej Wody tuż powyżej jej spływu z
Siwą Wodą .
|
|
| Lejówki (Hala - Polana) |
| |
Lejówki; W wymowie ludowej nazwa Lejówki jest
przekręcana nieraz na Leówki i Lechówki, a na mapach na Lochówki. Pochodzi od
nazwiska Leja.
|
|
| leluja (Nie okreslony) |
| |
leluja lub - w niektórych okolicach - lelija. Góralska nazwa lilii
złotogłowiu (Lilium martagon ) . Niekiedy używana też dla pełnika
(Trollius ), który po dziś dzień jest jednak nazywany też - b. trafnie -
górską różą. Leluja (złotogłów) była b. często stosowana jako motyw zdobniczy w
rzeźbie podh., a także w haftach i malarstwie. Motyw ten stosowano w licznych
odmianach, od b. prostych do ozdobnie wystylizowanych.
|
|
| len karpacki (Nie okreslony) |
| |
len karpacki (Linum extraaxillare ), z rodziny Lnowatych
(Linaceae ). O niebieskich kwiatach i zaostrzonych lancetowatych
listkach, podobny jest do lnu uprawianego, jednak ten ostatni jest rośliną
roczną, zaś len karpacki wieloletnią byliną. Rośnie gł. na wapieniu, rzadziej na
granicie. Najwyżej podchodzi na 2154 m (Hawrań), najniżej na 720 m nad rzeką
Biała Liptowska.
|
|
| Lenartowicz Stanisław (Ludzie) |
| |
Lenartowicz Stanisław, właśc. Jan Stanisław L. (6
XII 1890 Sobakówek k. Piotrkowa Trybunalskiego - 3 XII 1971 Warszawa, poch. w
Wawrzyszewie).
Działacz tur. i krajoznawczy. Studia: polonistyka i historia na UJ 1911-14,
potem służba w Legionach Pol., następnie nauczyciel, urzędnik państw. i
publicysta. W 1924-26 w Lille (Francja) prowadził Polski Uniw. Robotn. i
redagował "Wiarusa Polskiego", w 1938-39 z ramienia Ligi Morskiej i Kolonialnej...
|
|
