| Batyżowce (Miejscowość) |
| |
Batyżowce ; Wieś na Spiszu, na pd.-zach. od Gierlachowa, a na pd.-wsch. od wylotu
Batyżowieckiej Doliny, przy drodze
jezdnej ze Świtu do Tatrz. Polanki. Mieszk.: 806 (w
1869), 896 (1890), 752 (1921), 1165 (1948), 1639 (1970). Długo zachowała się tu
tradycyjna kultura lud., o własnym typie ubioru.
B. zostały założone ok. 1280 na obszarze Chetene należącym od 1264 do komesa
» Botyza czyli Batyza, i od niego otrzymały nazwę, zaś...
|
|
| Batyżowiecka Dolina (Doliny) |
| |
Batyżowiecka Dolina ; Walna dolina po pd.
stronie Tatr Wys., otoczona Gierlachem, Batyżowiecką Granią i Kończystą. Na dolnym (pd.) brzegu
górnej części doliny leży zamknięty ryglem skalnym Batyżowiecki Staw, koło którego
przechodzi Magistrala Tatrz., wiodąca z
Wielickiej Doliny do
Popradzkiego Stawu.
Długość całej B.D. (od podnóża Batyżowieckiej Grani w dół aż do
Drogi Wolności) wynosi ponad 5 km. Środk. część B.D....
|
|
| Batyżowiecka Grań (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Batyżowiecka Grań;
Tatern. przejście B.G. należy do piękniejszych graniówek tatrz. o
średnich trudnościach.
Lit. opis tego przejścia ogłosił Stefan Komornicki.
Nazwa B.G. pochodzi od Batyżowieckiej Doliny i Batyżowieckiego
Szczytu.
|
|
| Batyżowiecka Przełęcz (Przełęcze) |
| |
Batyżowiecka Przełęcz ;
Przejście przez B. P.
odkrył Klimek Bachleda w czasie wycieczki z
Januszem
Chmielowskim i in. w 1903.
|
|
| Batyżowiecki Potok (Woda) |
| |
Batyżowiecki Potok lub Batyżowiecka Woda;
Na niektórych mapach B.P. ma nazwę Kahul lub Kahule, umieszczaną czasem przy
jego górnym biegu, a kiedy indziej przy jego środk. lub dolnym biegu. Nazwa
Kahul odnosi się też do okolicy (920 m) leżącej nad lw. (wsch.) brzegiem B.P.,
na pn.-wsch. od Niżnich Hag.
Również rozmaicie są pokazane na mapach bifurkacje B.P.
|
|
| Batyżowiecki Staw (Woda) |
| |
Batyżowiecki Staw;
Pomiary pracowników TANAPu z 1961-67
oraz (w nawiasach) Josefa Schaffera z 1928: pow. 3,480 (2,7792) ha, 288 x 160
(234 x 160) m, głęb. 8,7 (11,2) m.
|
|
| Batyżowiecki Szczyt (Szczyty) |
| |
Batyżowiecki Szczyt;
Pierwsze wejście na B.S.: Karol Jurzyca i przew. Jozef Galko-Rusnák w 1900.
Wiadomość o wejściu Olivera Gömöryego w 1890 jest błędna, gdyż Gömöry wszedł
wtedy na Zmarzły Szczyt,
a na B.S. nie był.
Pierwsze wejście zim. na B.S.: Zygmunt Klemensiewicz i Jerzy Maślanka w 1909.
Wejścia urwistą pd. ścianą B.S. należą do najpiękniejszych wspinaczek płytowych
w Tatrach.
|
|
| Batyżowieckie Spady (Woda) |
| |
Batyżowieckie Spady;
|
|
| Batyżowieckie Wodospady (Woda) |
| |
Batyżowieckie Wodospady;
|
|
| Baur E. (Ludzie) |
| |
Baur E. Niem. taternik i
narciarz, lekarz (dr) z Wrocławia (pochodził ze Szwabii).
W Tatrach był jednym z pierwszych narciarzy wysokogórskich, gdyż w I i III
1906 wraz z Alfredem Martinem w znacznej części na nartach dokonał wejść zim. na
Krótką, Furkot, Szczyrbski Szczyt i Koprowy Wierch oraz
trawersowania Wyżniej Koprowej Przełęczy.
|
|
| Bazovský Miloš Alexander (Ludzie) |
| |
Bazovský Miloš Alexander (11 I 1899 Turany, okres
Martin - 15 XII 1968 Trenczyn).
Jeden z czołowych słow. malarzy. Do 1916 mieszkał na Orawie w Dolnym
Kubinie. W jego obfitej twórczości jest dużo obrazów o tematyce orawskiej i
lipt., łącznie z Tatrami, np. dwa obrazy pt. Tatry (1947 i 1952). Częste u niego są też
sceny z życia pasterzy.
|
|
| bażyna górska (Rośliny) |
| |
bażyna górska (Empetrum nigrum ssp. hermaphroditum), z rodziny
Bażynowatych (Empetraceae). Niska, pokładająca się po ziemi krzewinka
o drobniutkich zimnozielonych listkach ciasno na łodyżkach ustawionych. Kwiatki
czerwonawe, malutkie, mało widoczne, kwitną wczesną wiosną. Owoc: czarna
nibyjagoda. Na granicie wśród kamieni, skałek i
muraw.
U podnóża Tatr w niektórych okolicach na torfowiskach występuje b. podobna...
|
|
| Bąkowski Józef (Ludzie) |
| |
Bąkowski Józef (24 XII 1848 Zalesie k. Janowa - 26
VII 1887 Lwów).
Z zawodu nauczyciel, z zamiłowań zoolog (specjalizujący się w mięczakach) i
florysta, czł. Komisji Fizjogr. AU. Zgromadził bogate zbiory malakologiczne,
które potem dostały się do Muzeum Dzieduszyckich we Lwowie.
Jego prace o mięczakach dotyczyły też Tatr , np. Mięczaki tatrzańskie
("Kosmos" 1883) i Mięczaki galicyjskie (tamże 1884). Jego...
|
|
| Becker Fridolin (Ludzie) |
| |
Becker Fridolin (ok. 1854 - 1922 Zurych).
Kartograf szwajc., prof. na politechnice w Zurychu. W 1902 był rzeczoznawcą w
sporze o Morskie Oko między Węgrami a Galicją. Jego mapka spornego terytorium
ukazała się w "Pam. TT" 24, 1903.
|
|
| Bečvář Antonín (Ludzie) |
| |
Bečvář Antonín (10 VI 1901 Brandýs nad Labem k. Pragi
- 10 I, nie XII, 1965 tamże).
Czes. astronom i klimatolog. Od 1937 pracował w Obserwatorium Klimatol. przy
Szczyrbskim
Jeziorze jako klimatolog; równocześnie prowadził obserwacje astron. w
założonym tam przez siebie małym obserwatorium astronomicznym. W 1943-50 był
pierwszym kier. Obserwatorium
Astron. przy Łomnickim Stawie; położył duże zasługi przy jego budowie i...
|
|
| Bednár Štefan (Ludzie) |
| |
Bednár Štefan (15 V 1909 Myjava, okres Senica - 15 I
1976 Bratysława).
Słow. malarz, grafik, publicysta, literat, uczestnik Słow. Powstania Nar.
Jego twórczość artyst. dotyczy też Tatr, Liptowa i Orawy.
|
|
| Bednarska Anna (Ludzie) |
| |
Bednarska Anna (20 I 1925 Zakopane - 16 IV 1982 Warszawa, poch. w
Zakopanem), córka » Henryka Bednarskiego.
Architekt, długoletni czł. zarządu
Klubu Sport. "SN PTT - 1907" w Zakopanem i czł. hon. tegoż klubu. Była również
instruktorem i sędzią narc. PZN, a w 1967 została przewodnikiem tatrz. Jest
autorką broszury 70 lat SNPTT (Za.
1977).
|
|
| Bednarski Henryk (Ludzie) |
| |
Bednarski Henryk (11 XII 1882 Płock - 29 V 1945
Traunstein, Bawaria).
Wybitny narciarz, taternik i ratownik górski, z zawodu murarz. W 1903 by
uniknąć służby w wojsku carskim uciekł do Galicji, a od 1905 zamieszkał w
Zakopanem, gdzie przez wiele lat pracował jako majster murarski, m.in. w 1921-25
przy budowie schroniska Murowaniec na Gąsienicowej Hali. W taternictwie
największą sławę uzyskał zdobyciem pd. ściany » Zamarłej Turni w...
|
|
| Bednarski Jan (Ludzie) |
| |
Bednarski Jan (16 VI 1860 Bystra k. Jordanowa - 7 IV
1926 Nowy Targ).
Lekarz, zasłużony działacz nar. i społ., od 1897 zamieszkały w Nowym Targu,
od 1910 lekarz powiatowy tamże, w 1901-14 poseł na sejm krajowy we Lwowie.
Przyczynił się do budowy kolei Chabówka - Zakopane i Nowy Targ - Sucha Góra. W
czasie sporu granicznego o Morskie Oko brał aktywny udział w obronie praw pol. W
1909 wniósł w sejmie interpelację do rządu austr.-węg....
|
|
| Bednarski Tadeusz Zygmunt (Ludzie) |
| |
Bednarski Tadeusz Zygmunt (1934 Poznań).
Krak. dziennikarz i prasoznawca.
W różnych czasopismach (m.in. "Wierchy", "Światowid", "Aura", "Dunajec" i
dzienniki krak.) od 1960 uprawia publicystykę poświęconą problemom Tatr i
Pienin, gł. z dziedziny kultury, np. Tatrzańskie echa w poezji T.
Lenartowicza ("Gaz. Krak." 1982, nr 14). Ogłosił też Polskie
czasopiśmiennictwo turystyczno-krajoznawcze. Szkic bibliograficzno-informacyjny...
|
|
| Bednarz Alicja (Ludzie) |
| |
Bednarz Alicja . Krak. taterniczka i alpinistka, z zawodu ekonomistka.
W 1973 wspinała się w górach Norwegii (przejście nowych dróg), uczestniczyła
w dwóch wyprawach w Hindukusz (w 1972 wejście nową drogą na Kohe Tez 7015 m, w
1974 nową drogą na Kuhi Urgunt czyli Kohe Urgend 7038 lub 7016 m), a w 1975 w
Himalajach doszła do wys. 7350 m przy zakładaniu obozów w drodze na szczyt
Gasherbrum III (7952 m).
|
|
| Bednarz Zdzisław (Ludzie) |
| |
Bednarz Zdzisław . Leśnik, pracownik nauk. AR w
Krakowie.
Prowadził
badania w Tatrach i od 1969 ogłosił z tego terenu szereg prac, np. Reliktowy
las limbowo-świerkowy z modrzewiem pod Czubą Roztocką w Tatrzańskim Parku
Narodowym ("Chrońmy Przyr. Ojcz." 1969),
Systematyka i zmienność limby (w dziele zbior.
"Limba" 1971), Zarys ekologii limby (tamże, wsp. ze...
|
|
| Bek Dionizy (Ludzie) |
| |
Bek Dionizy (1865 Pułtusk - 25 IV 1907 Zakopane,
poch. na starym cment.). Studiował na politechn. w Rydze. Lewicowy działacz
społ. i publicysta.
Z powodu gruźlicy płuc mieszkał od 1897 w Zakopanem. W 1899-1903 i ponownie w
1904-06 redagował tu "Prz. Zakop." Przyjaźnił się ze Stanisławem Witkiewiczem,
wraz z nim propagował styl zakop. w budownictwie i walczył piórem przeciw
wszelkim objawom » "bagna zakopiańskiego".
W 1902-03...
|
|
| Bel Matej (Ludzie) |
| |
Bel Matej , po węg. Bél Mátyás, po łac. Belius
Matthias (22 III 1684 Očová, okres Zvolen - 29 VIII 1749 Altenburg w Austrii,
poch. w Bratysławie).
Słow. polihistor (historyk, geograf, etnograf, językoznawca itd.), teolog i
pedagog. Dzieła swe wydawał przeważnie po łac., ale pisał też po niem., węg.,
słow. i czesku. Uważany przez niektórych za Węgra lub Niemca, był jednak
Słowakiem. Miał po ojcu przezwisko (nie nazwisko) Funtík....
|
|
| belemnity (Geologia) |
| |
Wymarłe głowonogi, zamieszkujące ongiś tatrz. morza
głównie okresu jurajskiego i kredowego. Posiadały szkielet wewn., rodzaj muszli
o kształcie wrzecionowatym, długości od kilkunastu do kilkudziesięciu cm
(wyjątkowo paru m). Część muszli była podzielona przegrodami, podobnie jak u amonitów. B. stanowią ważne skamieliny przewodnie. Interesujące okazy
można obejrzeć w skałach na Smytniej
Polanie i nad Strążyską Doliną w
skałach...
|
|
| Bella Ján Levoslav (Ludzie) |
| |
Bella Ján Levoslav (4 IX 1843 Mikułasz Lipt. - 25 V
1936 Bratysława).
Słow. kompozytor, dyrygent, nauczyciel muzyki, organista, duchowny kat.
1866-81, potem ewangelik. Skomponował wiele muzycz. utworów kościelnych (kat. i
ewang.) i świeckich.
Jego dwie kantaty: Svadba Jánošikova (1922, 1927) i Divný
zbojník
(1923, 1933) są oparte na tatrz. motywach ludowych.
B. również pisał
dużo o...
|
|
| Bełtowski Juliusz Wojciech (Ludzie) |
| |
Bełtowski Juliusz Wojciech (1852 Nowy Targ - 17 VII
1926 Lwów).
Rzeźbiarz, malarz, drzeworytnik i medalier, od 1885 prof. w szkole przemysłu
artyst. we Lwowie, potem Państw. Szkoły Przem. tamże.
W Kościeliskiej
Dolinie wykuł w 1896 w skale przy Wypływie spod Pisanej
popiersie legendarnego śpiącego rycerza. Wykonał też plakietę mosiężną Śpiący
Rycerz, pokazaną na Wystawie Podh. we Lwowie w 1911. Rzeźbę w brązie...
|
|
| Bełz Wiesław (Ludzie) |
| |
Bełz Wiesław (16 XII 1958 Siemianowice Śląskie).
Dziennikarz (Uniw. Śląski 1983), taternik, alpinista.
Brał udział w wyprawach o charakterze tur. i alpin., m.in. w Atlas Wysoki w 1981
i góry Afryki Wsch. w 1984 (Kilimandżaro, Ruwenzori, Virunga, Mount Elgon, Mount
Kenia).
Jest redaktorem czasopisma tatern. » "Optymista" od jego
początku w 1986. Członek Klubu Wys. w
Katowicach.
|
|
| Bełza Władysław (Ludzie) |
| |
Bełza Władysław (17 X 1847 Warszawa - 29 I 1913
Lwów).
Poeta, krytyk lit., publicysta. W 1868 przebywał w Krakowie, w 1869-71 w
Poznaniu, od 1872 we Lwowie, gdzie od 1882 przez 31 lat pracował w Zakładzie
Ossolińskich.
W Zakopanem i Tatrach bywał zapewne od 1868. Wiersz Na górach ogłosił
w 1869 ("Mrówka" nr 32). Tematykę góralską, zakop. i tatrz. zawiera jego
komedyjka ze śpiewkami (z muzyką Wilhelma Czerwińskiego)...
|
|
| Benčat' František (Ludzie) |
| |
Benčat František (18 IX 1929 Kozárovce, okres
Levice).
Słow. leśnik, dendrolog, pedagog, autor wielu prac nauk. i pop.-nauk.
Tematyka tatrz. jest
poruszana w różnych jego pracach, np. Prírodné rezervácie na Slovensku
(Ma. 1956), Vplyv motorizmu na prírodné prostredie
TANAP-u (1978, współautorzy J. Supuka i P.
Vreštiak).
|
|
