|
|
 |
| |
Przeglądasz dział: Terminologia
ilość pozycji w dziale: 171 |
Zmień dział na:
|
|
|
| skałka |
| |
W gwarze podh. i w taternictwie: niewielka
odosobniona skała lub turniczka, także wanta. W liczbie mnogiej, skałki, słowo to
oznacza w terminologii tatern. niezbyt strome, skaliste, poszarpane zbocze.
|
|
| skarby |
| |
Wiara w s. znajdujące się rzekomo w Tatrach była od
dawna i przez długi czas dość powszechna. Jedni wierzyli w s. zaklęte, inni byli
przekonani, że w Tatrach muszą istnieć niebywale bogate naturalne złoża
drogocennych kruszców, a jeszcze inni wierzyli, że zbójnicy poukrywali w różnych
miejscach kotliki pełne złotych dukatów.
Zaklęte s. są motywem licznych podań w wielu górach i
krajach; w Tatrach s. takie najczęściej miały być...
|
|
| spiski |
| |
Są to dawne opisy rękopiśmienne stanowiące przewodniki
dla poszukiwaczy skarbów, m.in. w Tatrach i ich okolicy. W spiskach opisane były
drogi wiodące do miejsc, gdzie miały się znajdować ukryte i często zaklęte
skarby (złoto, drogocenne kamienie) albo naturalne złoża złota itd.,
wreszcie opisy owych skarbów oraz odpowiednie zaklęcia i in. sposoby
umożliwiające ich zdobycie.
Polski kronikarz, Jan
Długosz, w t. 3 swego Liber...
|
|
| staw |
| |
Nazwa górali podh. dla każdego jeziora tatrz., nawet
największego. W takim samym znaczeniu określenie to jest dość powszechnie
stosowane w literaturze, także naukowej.
|
|
| stawy |
| |
Jeziora tatrz. od dawna były przez podh. górali
nazywane stawami i nazwa ta przyjęła się ogólnie, nawet w publikacjach
naukowych. W Tatrach jest blisko 200 mniejszych i większych s., nie licząc
całkiem drobnych i okresowych. Większość s. leży po stronie słow. (większy
obszar Tatr), ale największe i najgłębsze są po stronie polskiej.
Pomiary. Podane tu pomiary s. pochodzą z najnowszych
opublikowanych danych pol. i słow., ale nie...
|
|
| strąga |
| |
W gwarze podh. jest to ogrodzenie przenośne lub
stałe, w którym gromadzi się owce do
dojenia, wypuszczając je w tym celu pojedynczo przez otwory (okienka), przy
których siedzą dojący juhasi. Bywa, że s. i
» koszar są osobno, ale niekiedy przenośny
koszar służy jako s. i wtedy ma okienka do wypuszczania owiec przy dojeniu. Zob.
też mraźnica.
|
|
| studnia krasowa |
| |
studnia krasowa, jaskiniowa lub po prostu studnia, albo awen. Pionowy lub b. stromy korytarz biegnący
w dół. Gdy zaczyna się na powierzchni terenu, może stanowić całą jaskinię albo łączyć powierzchnię z korytarzem lub komorą jaskini; może też łączyć korytarze
jask. przebiegające na różnych poziomach. W pewnych przypadkach jeden i ten sam
fragment jaskini stanowi albo studnię (gdy stoimy nad nim), albo komin (gdy stoimy...
|
|
| subekumena |
| |
Obszary, które przez człowieka są użytkowane lub
zamieszkane tylko przejściowo, sezonowo, w Tatrach np. piętro halne (w czasach,
kiedy istniał letni wypas owiec i bydła).
|
|
| szałas |
| |
Prymitywny, zwykle drewniany (rzadziej kamienny) budynek
w Tatrach (i w ogóle w Karpatach), w którym w lecie mieszkają juhasi i baca, czyli pasterze owiec (nie krów). Szałas oznacza też w ogóle
sezonowe owcze gospodarstwo past. w górach, złożone niekiedy z dwóch budynków,
stojących na różnych polanach. Sam budynek nazywa się też » kolebą (kolibą) lub bacówką. Stąd
powiedzenie "w szałasie" znaczy w bacówce, a "na szałasie" oznacza albo na dachu...
|
|
| szałasiska |
| |
szałasiska lub szałasisko, w gwarze podh.
sałasiska, sałasisko. Miejsce, gdzie kiedyś stał past. szałas. W Tatrach Słow. (rzadziej w Tatrach
Pol.) to samo znaczenie ma słowo koszarzysko, w gwarze
podh. kosarzýsko, słow. košarisko. Termin szałasiska
występuje w wielu nazwach tatrz., w pierwotnym nazewnictwie lud. zwykle po prostu Szałasiska, także Stare Szałasiska, a w literaturze lub na
mapach...
|
|
| szczelina |
| |
Termin używany w taternictwie (podobnie jak poza nim) w różnym
znaczeniu, np. oznacza niewielkie, wąskie pęknięcie w skale, do którego można
wbić hak; czasem (na grani lub w ścianie) jest to szerokie i głębokie pęknięcie
w skale, w którym zmieści się nawet kilka osób, a kiedy indziej jest to odstęp
różnej szerokości i głębokości między luźno leżącym blokiem skalnym (lub
fragmentem rzeźby skalnej) a właściwą ścianą. W górach...
|
|
| szczelina brzeżna |
| |
Wytajały (od nagrzanych słońcem skał) odstęp między
płatem śniegu u podnóża ściany skalnej a
skałami samej ściany. W Tatrach spotyka się takie szczeliny zasadniczo tylko w
lecie, a ich głębokość dochodzi do kilkunastu m. Śnieżny bok s.b. bywa często
pionowy lub nawet przewieszony. Przekroczenie szerokiej s.b. ze śniegu na skały
bywa trudne; czasem ułatwia to » most
śnieżny.
|
|
| szczyt |
| |
Wybitna, samodzielna góra. Nazwy tej używa się również
na oznaczenie samego wierzchołka
góry, ale w praktyce tur. i tatern. lepiej tego
unikać, gdyż jest dwuznaczne. Górale podh. nazywają szczyt czyli górę zazwyczaj
wierchem, a słowo gwarowe szczyt (scyt) oznacza u
nich (jeżeli chodzi o teren górski) trójkątne zbocze, podobne z kształtu do
szczytu w budownictwie.
|
|
| szreń |
| |
Niezbyt gruba, zmarznięta skorupa na powierzchni śniegu. Powstaje przez zamarznięcie
nadtajałego poprzednio śniegu. Załamuje się pod ciężarem narciarza. Zob. też lodoszreń.
|
|
| ściana |
| |
B. stromy stok szczytu lub turni, w typowym przypadku od piargów u podnóża góry do jej wierzchołka. Największa ściana tatrz. ma ok.
900 m wys. (pn. ściana Małego Kiezmarskiego
Szczytu).
|
|
| ściana czołowa |
| |
ściana czołowa lub czoło (niewłaściwie czołówka). Ściana skalna, jaką opada na piargi dolna część filara skalnego, bocznej grani szczytu itp.
|
|
| ściana stawiarska |
| |
Duży, stromy, zazwyczaj skalisty próg doliny, ponad którym znajduje się jeden lub
więcej stawów.
|
|
| ścianka |
| |
Niewielki, b. stromy (zbliżony do pionu) odcinek zbocza górskiego lub ściany, zazwyczaj skalisty. Także podobne
fragmenty terenu górskiego w kominach, żlebach itd.
|
|
| ścianowy |
| |
W terminologii tatern. jest to przymiotnik od
terminu tatern.: ściana, np. droga ścianowa (tj.
prowadząca ścianą).
|
|
| śnieg |
| |
Pod wpływem temperatury powietrza, wiatrów i in.
czynników ś. w górach przybiera rozmaitą postać i konsystencję.
Najważniejsze dla turystów i narciarzy gatunki ś. są następujące:
1. ś. puszysty czyli puch, tj. ś., który świeżo spadł przy mrozie i jeszcze
nie osiadł;
2. ś. zsiadły, czyli puch zsiadły, tj. ś. puszysty, który już osiadł pod
wpływem własnego ciężaru, wiatru i słońca;
3. ś. przewiany,...
|
|
|
|
Pierwsza
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9]
»»
Ostatnia
|
|
