| tobogan (Nie okreslony) |
| |
tobogan. Specjalnego rodzaju sanie na szerokich płozach (lub o płaskim
dnie, stanowiącym jedyną płozę), używane w górach m.in. do zwożenia ofiar
wypadków górskich. W Tatrach Pol. po II wojnie świat. zaczęto używać modelu
udoskonalonego przez przewodnika tatrz., Władysława Gąsienicę-Pazdura. Polega to
na zaopatrzeniu t. w specjalne dyszle, które służą ratownikowi do kierowania i
hamowania. Umożliwiają one wygodne i bezpieczne zwożenie...
|
|
| tojad (Rośliny) |
| |
tojad (Aconitum firmum, A. callibotryon, A. napellus), z rodziny
Jaskrowatych (Ranunculaceae). Dość wysoka, do 1,5 m, roślina o
granatowofioletowych, hełmiastych kwiatach, a liściach dłoniastych, drobniej lub
grubiej głęboko wcinanych. Występuje na granicie i wapieniu od krainy uprawy aż po piętro hal, a
czasem nawet wyżej, np. na Niżnich Rysach
do 2400 m.
Jego nazwa góralska brzmi omiag lub omiak, a w...
|
|
| Tokarnia (Nie okreslony) |
| |
Tokarnia (1220, 1220 m); Tokarňa, Tokáreň; Tokarnia; Tokarnya. S.
Duży, przeważnie lesisty regiel w pn.-wsch. części Tatr Biel., na pd. od dolnej
części Zdziarskiej Doliny, a na zach. od górnej części Doliny Kotliny. Popod T.
od pd. leży Dolina za Tokarnią, a od zach.: dolna część Doliny pod Koszary. Na
dawniejszych mapach i w literaturze nieraz omyłkowo przesuwano na Tokarnię nazwę
sąsiedniego Gołego Wierchu (1334 m), często w...
|
|
| Tokarnią, Dolina za (Nie okreslony) |
| |
|
|
| Tokarnią, Potok za (Nie okreslony) |
| |
Tokarnią, Potok za; Babilovský potok; Babilovskibach. S. Potok
płynący Doliną za Tokarnią w Tatrach Biel.; zaraz poniżej wylotu tej doliny
wpada on od strony pr. (zach.) do Bielskiego Potoku. Górna połowa Potoku za
Tokarnią (od wysokości ok. 880 m w górę) to Babi Potok.
|
|
| Tokarska Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Tokarska Przełęcz (1045 m). S. Szerokie, głęboko wcięte siodło
między Gołym Wierchem w dolnej części pn. grani Bujaczego Wierchu a zach.
wierzchołkiem Tokarni. Ze środk. partii Doliny za Tokarnią można przejść przez
T.P. do dolnej części Doliny pod Koszary. Na wsch. stokach T.P. leży niewielka
polana »Ozielec, której nazwy są nieraz przesuwane omyłkowo na
T.P.
|
|
| Tokarski Julian (Nie okreslony) |
| |
Tokarski Julian (29 III 1883 Stanisławów - 17 X 1961 Kraków). Geolog i
gleboznawca. Prof. ULw (1919-20 i 1935-39), prof. Politechn. Lwow. (1920-35),
prof. UJ (1945-53), prof. AGH (1947-60) i krak. WSR (1953-60), czł. PAU (1932) i
PAN (1952). W Tatrach prowadził badania petrogr. i gleboznawcze. Wśród jego
licznych prac nauk. kilkanaście z 1917-59 dotyczy Tatr, zwł. granitu tatrz., np.
Próba syntezy dotychczasowych wyników badań petrograficznych...
|
|
| Tokarski Potok (Nie okreslony) |
| |
Tokarski Potok, dawniej czasem Babina; Tokársky potok, Tokárenský potok,
Babina; Grosser Urenbach; Tokarski-patak. S. Główny potok Doliny pod
Koszary w Tatrach Bielskich. Powstaje ze spływu potoków płynących z Koszarów, a
uchodzi od pr. (pd.) strony do Bielskiego Potoku, zaraz poniżej wylotu Doliny
pod Koszary.Nazwa T.P. ma pochodzić od sąsiedztwa z reglem » Tokarnią. Nazwa
Babina nieznanego pochodzenia (może przesunięta z in....
|
|
| Tomanowa Dolina (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Dolina lub Tomanowa Dolina Polska.
P. Duża odnoga Kościeliskiej Doliny, odgałęziająca się przy Smytniej
Polanie i podchodząca od zach. pod Tomanową Przełęcz. Otaczają ją Smreczyński
Żar, Tomanowy Grzbiet, Ciemniak, Tomanowy Wierch Polski i Smreczyński Wierch. W
T.D. znajdowały się dawniej hale past.: Tomanowa Hala, Hala Smreczyny i część
Smytniej Hali.
|
|
| Tomanowa Dolina Liptowska (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Dolina Liptowska; Tomanova dolina, Tomanovská dolina;
Tomanowatal; Tomanowa-völgy. S.Odnoga Cichej Doliny Liptowskiej,
podchodząca od wsch. pod Tomanową Przełęcz. Otoczenie: Czerwone Wierchy,
Tomanowy Wierch Polski i Tomanowy Wierch Liptowski.
|
|
| Tomanowa Hala (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Hala. P. Dawna hala past. w górnej części Tomanowej
Doliny (odnogi Kościeliskiej Doliny), obejmowała też górną część Wąwozu Kraków z
jego stokami, aż po Upłazkową Turnię i Wysoką Turnię, a więc teren zawarty
między Tomanowym Grzbietem a Wysokim Grzbietem. Od południa hala ta obejmowała
Suchą Dolinę Tomanową. Główna polana tej hali: Wyżnia Tomanowa Polana. Z
wszystkich nazw podobnych do nazwy Tomanowa Hala (np....
|
|
| Tomanowa Polana, Niżnia (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Polana, Niżnia (ok. 1270-1330 m). P. Zachodnia z dwóch
polan na dnie Tomanowej Doliny, po pn. stronie Tomanowego
Potoku.
|
|
| Tomanowa Polana, Wyżnia (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Polana, Wyżnia (ok. 1350-1410 m). P. Wschodnia (gł.) z
dwóch polan na dnie Tomanowej Doliny. Stały tu niegdyś szałasy, a w latach
międzywoj. zbudowano także tzw. wzorową bacówkę. Pod koniec II wojny świat.
przebywali tu partyzanci.
|
|
| Tomanowa Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Przełęcz (1686, 1686 m); Tomanovské sedlo, Tomanovo sedlo;
Tomanowapass, Ticha-Pass, Tichy-Pass, Cicha-Pass, Koscieliszker Pass;
Tomanowa-hágó, Cicha-hágó. PS. Głęboko wcięta przełęcz między Czerwonymi
Wierchami (Ciemniakiem) a Tomanowym Wierchem Polskim. Jest to jedna z
najniższych przełęczy (druga z kolei) w gł. grani Tatr i umożliwia jedno z
najłatwiejszych przejść przez Tatry z ich strony pn. (z Kościeliskiej Doliny...
|
|
| Tomanowa Siklawa (Nie okreslony) |
| |
Tomanowa Siklawa (ok. 1250 m); Tomanov vodopád, Tomanovský vodopád.
S. Niewielki wodospad (wys. 6 m) na Tomanowym Potoku Liptowskim, już
blisko jego ujścia do Cichej Wody Liptowskiej.
|
|
| Tomanowe Stawki (Nie okreslony) |
| |
Tomanowe Stawki, dawniej też Przybylińskie Stawki; Tomanovské plesá,
Tomanove plesá, Tomanove plieska. S.Trzy małe stawki w górnej części
Tomanowej Doliny Liptowskiej, popod Tomanową Przełęczą. Z dwóch największych
stawek pn.-zach. znajduje się najbliżej Tomanowej Przełęczy, na dnie doliny;
jest to Niżni Tomanowy Stawek (Nižné Tomanovské pleso), wys. 1592 m, pow. 0,09
ha, 40 x 29 m. Pd.-wsch. stawek, największy, leży na pd....
|
|
| Tomanowy Grzbiet (Nie okreslony) |
| |
Tomanowy Grzbiet (ok. 1490-2000 m). P. Nieco na zach. od
wierzchołka Ciemniaka (w Czerwonych Wierchach) odgałęzia się (na wysokości ok.
2000 m) od Wysokiego Grzbietu i opada najpierw ku pd.-zach., a potem ku zach.,
aż do Wolarskiego Przechodu (ok. 1490 m), którym T.G. jest oddzielony od
Smreczyńskiego Żaru. T.G. odgranicza Tomanowe Kamienne od górnej części
Tomanowej Doliny.
|
|
| Tomanowy Potok (Nie okreslony) |
| |
Tomanowy Potok lub Tomanowy Potok Polski. P.
Spod Tomanowej Przełęczy płynie Tomanową Doliną (odnogą Kościeliskiej
Doliny) ku pn.-zach. Przy Smytniej Polanie łączy się z Pyszniańskim Potokiem na
wys. 1075 m, dając w ten sposób początek Kościeliskiemu
Potokowi.
|
|
| Tomanowy Potok (Nie okreslony) |
| |
Tomanowy Potok lub Tomanowy Potok Liptowski;
Tomanov potok; Tomanowabach; Tomanowa-patak. S. Spod Tomanowej Przełęczy
płynie Tomanową Doliną Liptowską ku wsch. i na wys. 1181 m wpada do Cichej Wody
Liptowskiej jako jej pr. dopływ.
|
|
| Tomanowy Wierch Liptowski (Nie okreslony) |
| |
Tomanowy Wierch Liptowski (1840 m), dawniej Tomanowa Liptowska; Liptovská
Tomanová. S. Główne kopiaste wzniesienie w bocznym grzbiecie, biegnącym
od Tomanowego Wierchu Polskiego na wsch. z odchyleniem ku pn., nad Cichą Doliną
Liptowską.
|
|
| Tomanowy Wierch Polski (Nie okreslony) |
| |
Tomanowy Wierch Polski (1978, 1977, 1977 m), dawniej Tomanowa Polska;
Polska Tomanová. PS. Szczyt nad Kościeliską Doliną (nad jej odnogą zwaną
Tomanową Doliną) w gł. grani Tatr Zach., między Czerwonymi Wierchami (od których
oddziela go Tomanowa Przełęcz) a Smreczyńskim Wierchem.
|
|
| Tomaszkiewicz Wiesław (Nie okreslony) |
| |
Tomaszkiewicz Wiesław (1 VII 1924 Nowy Sącz). Mgr filologii orientalnej,
filmowiec (operator), fotograf, taternik. Już w czasie II wojny świat. związany
blisko z krak. grupą Pokutników (wspinaczki w skałkach podkrakowskich); uprawiał
taternictwo w pierwszych latach po wojnie, w 1948 także w zimie. Autor zdjęć
film. wielu programów telewiz. związanych z Tatrami, Zakopanem, Podhalem i
Beskidami, m.in. cyklu reportaży film. Encyklopedia...
|
|
| Tomkowa Jaskinia (Nie okreslony) |
| |
Tomkowa Jaskinia. S. Niewielki schron jaskiniowy w orogr. prawych
skałach szerokiego, trawiastego żlebu, spadającego z przełączki między głównym a
pd. wierzchołkiem Niżnich Rysów ku wschodowi, kilkadziesiąt m poniżej owej
przełączki. Wylot T.J. znajduje się tuż nad dnem żlebu i ma ok. 1 m wysokości.
Wewnątrz schron rozszerza się i staje się wyższy (do ok. 2,5 m). Długość schronu
ok. 7 m. Dno równe, suche, ziemiste.
|
|
| Tomkowe Igły (Nie okreslony) |
| |
Tomkowe Igły. P. Dwie wybitne turnie (Skrajna Tomkowa Igła i
Zadnia Tomkowa Igła) w zach. grzędzie Niżnich Rysów. Upamiętniony tymi nazwami
został jeden z najlepszych przewodników tatrz., Józef Gąsienica-Tomków (1887 -
ok. 1942), który m.in. dokonał w okolicy pierwszych wejść na Żabiego Mnicha,
Żabią Lalkę, pd. wierzchołek Niżnich Rysów i Przełęcz pod
Rysami.
|
|
| tonalit (Nie okreslony) |
| |
tonalit. Bardzo zbliżona do granitu skała głębinowa z grupy »
granitoidów. Od typowego granitu różni się w składzie brakiem skalenia
potasowego, zamiast którego występuje plagioklaz obfitujący w sód. T. stanowi
skałę, która m.in. buduje trzon krystaliczny Tatr. Zob. też tatryt i
granodioryt.
|
|
| Topczewska-Baranowska Danuta (Nie okreslony) |
| |
Topczewska-Baranowska Danuta (18 V 1938 Warszawa), żona taternika »
Macieja Baranowskiego. Krak. taterniczka i alpinistka, architekt (architektura
obiektów tur. i budownictwo wiejskie), tłumaczka literatury pięknej z
francuskiego.
Taternictwo uprawiała od 1956 i wkrótce zaliczano ją do czołowych
taterniczek, przechodzących samodzielnie najtrudniejsze wówczas drogi
taternickie.
Uczestniczyła w IV pol. wyprawie w Hindukusz w 1966;...
|
|
| Toporowa Cyrhla (Nie okreslony) |
| |
Toporowa Cyrhla (ok. 1000-1045 m), potocznie Cyrhla (błędnie Cyrla i
Cyhrla). P. Rozległa bezleśna rówień z osiedlem na wsch. od Jaszczurówki
(szosą 2,4 km), a na pn. od Wielkiego Kopieńca, przy Drodze Balzera. T.C. była
słynna z masowo kwitnących na niej na wiosnę krokusów, zostały one jednak b.
wyniszczone przez zrywanie, wykopywanie, zaorywanie i postępującą zabudowę.
Nazwa T.C. pochodzi od nazwiska góralskiego Topór. Odnosiła...
|
|
| Toporowy Staw, Niżni (Nie okreslony) |
| |
Toporowy Staw, Niżni (1089, 1089 m) lub po prostu Toporowy Staw.
P. Leży na wale morenowym po zach. stronie Doliny Suchej Wody
Gąsienicowej, nieco na pd. od Brzezin (przy Drodze Oswalda Balzera). Staw ten, o
brzegach częściowo bagnistych, jest w stanie powolnego zanikania. Pow. 0,617 ha,
185,5 x 51,3 m, głęb. 5,9 m. W stawie tym po raz pierwszy znaleziono w Tatrach
Pol. (w 1951) jeżogłówkę pokrewną (Sparganium affine ), roślinę...
|
|
| Toporowy Staw, Wyżni (Nie okreslony) |
| |
Toporowy Staw, Wyżni (ok. 1120 m). P. Leży nieco ku górze (na pd.)
od Niżniego Toporowego Stawu, pośród torfowiska. Staw ten zanika i wielkość jego
ulega silnym wahaniom. Pow. 0,03 ha, 30 x 15,5 m, głęb. 1,1 m. Również i w tym
stawie została niedawno znaleziona jeżogłówka pokrewna (Sparganium affine
). Oba te stawy odznaczają się ciekawą i rzadką roślinnością
torfowiskowo-bagienną. W okolicy znajduje się parę maleńkich...
|
|
| torby góralskie (Nie okreslony) |
| |
torby góralskie. U podh. górali najbardziej prymitywnym sprzętem do
noszenia ciężarów była duża biała lub szara płachta płócienna. Umieszczano w
niej to, co było do niesienia, brano na plecy, a końce płachty zawiązywano na
piersiach. Taki tobół w płachcie to w gwarze podh. brzemie, plur.
brzemiona, zdrobn. brzemiącko. Noszono tak dawniej i jeszcze
obecnie siano, gałęzie na opał, koszyki z jajkami, serami lub masłem,...
|
|
