Chochołowskie Powstanie ("poruseństwo
chochołowskie").
Zbrojne wystąpienie w Chochołowie górali
z Chochołowa i okolicznych wsi (Ciche, Dzianisz, Witów ), 21-23 II 1846, przeciwko władzom
austr., zorganizowane przez » Jana Kantego
Andrusikiewicza i » ks. Józefa Leopolda
Kmietowicza . (Zob. też Głowacki Michał
i Goslar Julian .) Miało się zacząć
równocześnie z ogólnonarodowym powstaniem w ówczesnej Galicji, jednakże termin
ogólnego powstania został w ostatniej chwili odwołany, o czym wiadomość nie
doszła w porę do Chochołowa.
Grunt pod Ch.P. przygotował długoletni spór chłopów z
Chochołowa i okolicy z bar. Kajetanem Borowskim
o własność ziemi zakupionej przez chłopów (chodziło także o lasy i pastwiska
w Tatrach ). Po początkowym powodzeniu
powstania zostało ono szybko stłumione przez władze austr. (przy pomocy
zbałamuconych górali z Czarnego Dunajca
), a wielu powstańców uwięziono.
W Tatrach na skale w Niżniej Bramie Chochołowskiej od 1903 znajduje
się tablica upamiętniająca powstanie i jego przywódców. W 1967 przed kościołem w
Chochołowie ustawiono pamiątkowy głaz (przywieziony z Tatr) w celu uczczenia
uczestników powstania. W pobliżu, w jednej z zabytkowych chałup otwarto w lutym
1978 filię zakopiańskiego Muzeum Tatrzańskiego
, z ekspozycją poświęconą
powstaniu.
