Chmielowski Benedykt , właśc. Joachim Benedykt (20 lub 21 III 1700 na
Wołyniu - 7 IV 1763 Firlejów k. Rohatyna). Ksiądz, proboszcz w Firlejowie,
dziekan rohatyński, autor książek rel. oraz pierwszej pol. encyklopedii Nowe
Ateny albo Akademia wszelkiey scyencyi pełna (Lw., t. 1-2, 1745-46; wyd. 2
rozszerz.: t. 1-4, 1754-56; wyd. 3 skrócone: Kr. 1966).Ta kompilacyjna
encyklopedia jest dziełem pseudonaukowym, przeważnie bezkrytycznym, opartym na
literaturze już wówczas w znacznej części przestarzałej. Zawiera mnóstwo
ciekawostek nieprawdziwych. W literaturze tatrz. często są cytowane niektóre
fragmenty jako dziwactwa.W skróconym wydaniu z 1966 dzieło to, oprócz
ogólnikowej wzmianki o złocie i srebrze w Tatrach, ma rozdział pt. Karpat
Góra (z pomieszaniem Karpat z Tatrami), gdzie jest mowa m.in. o robactwie
powstającym z zalegających w lecie śniegów, o dzikich kozach (tj. kozicach) "nie
nogami chodzących, ale na rogach się od gałęzi y skał zawieszających", o
jeziorze Oculus Maris (Morskie Oko) na samym
wierzchołku gór, "gdzie sztuki statków Morskich często wypływają". Jedynie
wydanie z 1966 jest ilustrowane (archaizowane rysunki Szymona
Kobylińskiego).
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
