Zapolska Gabriela, właśc. Maria Gabriela, z Korwin-Piotrowskich (30 III
1857 Podhajce k. Łucka na Wołyniu - 17 XII 1921 Lwów), w 1876-88 żona
Konstantego Śnieżko-Błockiego, w 1901-10 malarza » Stanisława Janowskiego.
Dramatopisarka (np. Moralność pani Dulskiej ), powieściopisarka,
nowelistka, publicystka, aktorka. Zapolska to jeden z jej pseudonimów (od 1882).
W Zakopanem bywała od 1885, m.in. w 1903-04 (dłuższy pobyt w zakładzie dra
Andrzeja Chramca), w 1911; uczestniczyła w tamtejszym życiu kulturalnym.
Tematyka zakop. i tatrz. pojawia się w jej powieściach, opowiadaniach i
publicystyce. Silnie związana z Zakopanem i Tatrami jest jej powieść
społ.-obyczajowa Sezonowa miłość ("Kur. Warsz." 1904, dod. poranny, nry
104-316, wyd. książkowe: Wa. 1905 i liczne wydania nast. aż do 1980, także w
kilku in. językach). W powieści tej "krytyczne spojrzenie na degenerującą się
góralszczyznę i zdzierstwo gaździn wobec letników tworzy interesującą
przeciwwagę dla modnej wówczas, niemal bezgranicznej idealizacji góralszczyzny"
(Jacek Kolbuszewski, 1982). Zawarty w tej powieści opis wycieczki w Tatry jest
mało ciekawy, ale interesujące są obserwacje autorki o stosunku ludzi do tych
gór. Kontynuacją tej powieści jest jedna z następnych tejże autorki: Córka
Tuśki (Wa. 1907 i wydania nast.), ale w niej Zakopane i Tatry występują
tylko marginesowo.
Tematyka podh. (głównie zakop.) pojawia się też w noweli Z.: Małżeństwo
Teci ("Kur. Warsz." 1903, nr 281 i przedruki, także pt. Smutne wesele
góralki) i zwł. w felietonach i artykułach drukowanych od 1885 do 1910 w
różnych czasopismach.
Tematyka tatrz. jest tam na ogół marginesowa z wyjątkiem impresji lit. o
pięknie Tatr pt. Dusza Tatr ("Tyg. Zakop." 1903, nr 1; "Ziarno" 1904, nr
21) oraz felietonu o Klimku Bachledzie i jego śmierci: Tylko jeden krzyż
("Wiek Nowy" 1910, nr 2736). Sporo przyczynków do spraw zakop. i tatrz.
znajdzie się też w publikacji Listy Gabrieli Zapolskiej (I-II, Wa. 1970).
Pamiątki po Z. (listy i in. rękopisy) znajdują się m.in. w Zakopanem w Muzeum
Makuszyńskiego i w Archiwum Pawlikowskich.
Lit. - Jadwiga Czachowska: Gabriela Zapolska. Monografia
bio-bibliograficzna. Kr. 1966. - "BLP" 16, 1982. - Tadeusz Z. Bednarski:
Publicystyczne i literackie echa pobytów Zapolskiej w Zakopanem. "Gaz.
Krak." 1982, nr 40. - "LP-PE" 2, 1987.
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
