E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

 

Wernher Georgius

 
  Kategoria: 
Nie okreslony 

  opis  
  forum (0)  

Wernher Georgius, także Werner, Wernherus, Vernerus itp. (ok. 1497 Paczków na Śląsku - 1567 Preszów). Niem. humanista i poeta. Uczył się we Wrocławiu, potem studiował na uniw. w Krakowie uzyskując tam w 1519 stopień bakałarza. Następnie był nauczycielem w Koszycach i Preszowie.

Od 1527 uczestniczył w walkach na Węgrzech po stronie Ferdynanda I Habsburga. Jako król. radca w 1535-40 podróżował wielokrotnie w misjach dyplomatycznych do Polski i do Czech. Od 1540 był kapitanem Szaryskiego Zamku i zarządcą komory spiskiej; osiadł wtedy w Preszowie. W dziele zbior. Pannoniae Luctus (Cracoviae 1544) ogłosił swoje epigramaty o ciężkim losie Węgier pod panowaniem tureckim.

W. jest autorem najstarszego drukowanego opisu Tatr. Ogłosił go w swej pracy o źródłach mineralnych na Węgrzech (m.in. na Spiszu i Liptowie): De admirandis Hungariae aquis hypomnemation (Basiliae 1549, nast. wydania pod takim samym lub podobnym tytułem: Viennae 1551 i dalsze). Jest to opis Tatr b. krótki i ogólnikowy, ale jedyny aż do 1639 (»Frölich David). W opisie tym również po raz pierwszy w druku pojawia się nazwa Tatry (w formie Tatri) oprócz in. nazw tych gór. Praca W. o źródłach mineralnych Węgier (m.in. na ziemiach obecnej Słowacji) wzbudziła duże zainteresowanie, była często cytowana, miała wspom. nowe wydania, a poza tym przedrukowali ją (wraz z owym opisem Tatr) różni autorzy w swych dziełach, w oryginale po łac. lub w tłumaczeniu, np. Sigmund Herberstein: Moscouiter wunderbare Historien... Mit... H. Georgen Wernhern Ungarischen wunderbaren wasseren beschreibung... (Basel 1563 i wydania nast.), Martinus Broniovius (tj. Marcin Broniewski): Tartariae descriptio (Coloniae 1595), J.G. Schwandtner: Scriptores rerum hungaricarum veteres ac genuini (Vindobonae 1746, t. I). Włączono również pracę W. do anonimowej Respublica et Status Regni Hungariae (Ex officina Elzeviriana, tj. w Lejdzie, 1634), ale tu bez nazwiska W., wskutek czego mylnie przypuszczano, że W. jest autorem całej tej historii Węgier. Natomiast pracę W. o źródłach mineralnych przedrukował ze swoimi niewielkimi dodatkami » Stephanus M. Csiba pod własnym nazwiskiem jako rozprawę Dissertatio historico-physica de admirandis Hungariae aquis (Tyrnaviae 1713). Wreszcie przedruk oryginalnej pracy W. o źródłach mineralnych Węgier (reprodukcja fotooffsetowa z wydania z 1556) z tłumaczeniem słow. ukazał się pod nazwiskiem Juraj Wernher: O podivuhodných vodách Uhorska (Ma. 1974, wydał z objaśnieniami Augustín Rebro). Było też wydanie w tłumaczeniu węgierskim. W ten sposób pierwszy drukowany opis Tatr został rozpowszechniony w kilku językach, w drukach ukazujących się w różnych krajach Europy, od Bazylei i Antwerpii aż po Petersburg i Budapeszt.

Mniej znana jest inna, wcześniej wydana drukiem praca W., która zapewne też dotyczy Tatr, chociaż W. nie wymienia w niej ich nazwy, a tematem są źródła mineralne na samym Spiszu: Hypomnemation de aquis in Scepusio admirandis (Viennae, przed 1549); praca ta jest czasem cytowana jako De admirandis in Scepusio aquis z błędną datą 1551. Otóż już w tej pracy (także w tej z 1549) pisze W. o źródle mineralnym na Spiszu u stóp Karpat, tj. Tatr ("in radice montis Carpathis"), bez bliższego określenia miejsca, ale według wszelkiego prawdopodobieństwa chodzi o jedno ze źródeł w Smokowcu; w drugiej pracy (z 1549) W. pisze nawet o tamtejszych dwóch źródłach, z których jedno ("acidula", tj. szczawa) jest użytkowane w celach leczniczych. A więc najwcześniejsza wiadomość o źródłach w Smokowcu, na stokach Tatr. Ta wcześniejsza praca W. została wydana powtórnie (z dołączonym tłumaczeniem słow.) jako Georgius Wernherus: Hypomnemation de aquis in Scepusio admirandis, Juraj Wernher: Podivuhodné vody na Spiši (Ma. 1980, reprodukcja fotooffsetowa oryginału bez brakującej karty tytułowej; tłum. i objaśnienia: Augustín Rebro).

Lit. - Jozef Kuzmík: Slovník autorov slovenských a so slovenskými vztahmi za humanizmu. Ma. 1976, t. 2.





KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
Pełny tekst w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej. Kliknij tutaj

   Udostępnij




Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024