Wahlenberg Georg

Wahlenberg Georg, od 1804 Göran (1 X 1780 Skarphyttan k. Filipstad, prow. Värmland, Szwecja - 22 III 1851 Uppsala). Szwedz. lekarz, botanik, geograf i geolog (uniw. w Uppsali, dr med. 1806), prof. botaniki tamże od 1826, prof. botaniki i medycyny tamże 1829-51, badacz roślinności Skandynawii, Finlandii, Karpat i Alp.

W okresie od czerwca do października 1813 prowadził badania bot. i inne głównie w Tatrach, ale także w Wielkiej i Małej Fatrze, Choczańskich Wierchach i Tatrach Niżnich. Zwiedził wiele dolin Tatr Zach., Wys. i Biel., wszedł na szczyty: Starorobociański Wierch, Jarząbczy Wierch, Rohacz Płaczliwy, Krywań (dwukrotnie), Łomnicę, Bielską Kopę, Szalony Wierch, Jatki Bielskie, Bujaczy Wierch, Steżki. W Tatrach Pol. nie był, ale objechał Tatry naokoło, od pn. przez Zdziar, Jurgów, Nowy Targ, Czarny Dunajec, Chochołów, Trzcianę, Królewiany. W niektórych wycieczkach w Tatry towarzyszył mu botanik spiski » Thomas Mauksch. Już nast. roku ukazało się drukiem dzieło W.: Flora Carpatorum Principalium (Göttingae 1814); jest to dzieło klasyczne i jedno z najważniejszych w literaturze tatrz.

W. korzystał z prac swych poprzedników i z zielników zebranych przez in. (m.in. przez Maukscha), ale dzieło W. opiera się przede wszystkim na jego własnych badaniach i obserwacjach, przeprowadzonych w terenie; pod kilkoma względami stanowi duży postęp w nauk. zbadaniu Tatr, nie tylko od strony botanicznej. Zasadniczo jest to opracowanie flory Tatr (1346 gatunków) i różnych zagadnień z nią związanych, ale ponadto w swej części pierwszej praca zawiera ogólny opis Tatr, ich szczegółową topografię, autor omawia też klimat, zestawia własne pomiary wysokości (barometryczne), podaje liczne in. obserwacje. Dołączona do tego mapa Tatr przedstawia ważną pozycję w dziejach kartografii tatrz., gdyż jest prototypem mapy warstwicowej (pierwsza mapa warstwicowa Tatr ukazała się dopiero w 1857).

W. został upamiętniony w łac. nazwie skalnicy tatrzańskiej (Saxifraga wahlenbergii ), a także (poza Tatrami) nazwą gatunku Wahlenbergia, w obcojęzycznych nazwach Wielkich Furkotnych Stawów (Wahlenbergove plesá; Wahlenbergseen; Wahlenberg-tavak) i tablicą pamiątkową w Schronisku Téryego. W Wielickiej Dolinie jedna z nazw Wielickiego Ogrodu to Ogród Wahlenberga. Na Spitsbergenie jest lodowiec i zatoka noszące nazwisko W.

Ogólnie o zbadanym przez siebie regionie Karpat wyraził się W. w swym dziele niepochlebnie: "terra inhospitabilis et latronibus et barbaris hominibus plena" (ziemia niegościnna, pełna zbójców i barbarzyńców). Wywołało to satyryczną replikę innego badacza Karpat, Josepha Augusta Schultesa, w formie drukowanego listu: Epistola gratulatoria in felicissimum et miraculosum excessum Dni Georgii Wahlenberg, Sueci, ex Ungaria nostra (1815) (List dziękczynny za najszczęśliwsze i cudowne wydobycie się z naszych Węgier Pana G.W., Szweda cudowne wydobycie się z naszych Węgier Pana G.W.,).

Lit. - Johan Emanuel Wikström : Lefnads-teckning... Doctor Georg Wahlenberg. "Kongl. Vetenskaps-Akademiens Handlingar" 1851 i odb.: Stockholm 1853. - Bronisław Gustawicz: Pomiary tatrzańskie. "Pam. TT" 8, 1883. - Tenże: Jerzego Wahlenberga pomiary barometryczne w Tatrach... "Spraw. Komis. Fizjogr." 29, 1894 i odb.; Kr. 1893. - "Svenska män och kvinnor. Biografisk uppslagsbok" 8, Stockholm 1955. - Józef Szaflarski: Poznanie Tatr. Wa. 1972, rozdz. XVII i XVIII.

 

Tekst reklamowy:

W portalu turystyczno-górskim promujemy również aktywne spędzanie czasu poprzez wiele dyscyplin sportowych. Jedną z bardzo przez nas polecanych, jest kolarstwo. W zaprzyjaźnionym z nami serwisie podhalańskim należącym do znanej firmy Extrawheel produkującej przyczepki rowerowe sprzedawane na całym świecie, proponujemy zapoznanie się z pozostałym sprzętem rowerowym, dotyczącym również branży reklamowej. Tu możemy polecić patent, zwany również jako reklama mobilna oraz międzynarodowy już produkt, będący topowym produktem firmy jakim jest  przyczepka rowerowa.  W dynamicznie rozwijającym się sklepie Extrawheelshop znajdziemy najlepsze akcesoria rowerowe na rynku poparte znakomitą jakością i oczywiście z idącą w ślad za nią długoletnią gwarancją wszystkich produktów: Wśród nich na szczególną uwagę zasługują następujące kategorie widoczne na stronach sklepu:

• Całkowicie wodoodporne i bardzo solidnie wykonane plecaki rowerowe z niemieckiej firmy Ortlieb, które z racji kształtu i dopasowania, idealnie wręcz nadają się też do turystyki wysokogórskiej oraz nie mniej niezawodne plecaki z firmy Ergon
• Wytrzymałe i praktycznie wręcz niezniszczalne bagażniki rowerowe bezpośrednio od solidnego niemieckiego producenta Tubus z gwarancją trzydziestoletnią oraz niezwykle wygodne i praktyczne w obsłudze bagażniki z tajwańskiej i uznanej na świecie firmy Topeak
• Całkowicie wodoszczelne jak również wodoodporne sakwy rowerowe od znanej wszystkim rowerzystom firmy Ortlieb oraz równie znanego i monpolistycznego na swoim rynku, holenderskiego producenta Fastrider. Wśród wymienionych firm produkowane są zarówno przednie sakwy rowerowe jak i super pojemne tylne sakwy rowerowe. Dla rowerzystów miejskich są dostępne w sprzedaży także bardzo praktyczne sakwy na laptopa
• Uniwersalne i również niewiarygodnie wodoodporne torby rowerowe do mocowania w różnych punktach naszego roweru. Wśród proponowanych modeli są zarówno torebki na kierownicę z mapnikami lub bez mapników, praktyczne i wygodne torebki pod siodło mocowane również na sztycy roweru oraz małe gabarytowo, ale łatwe w montażu torebki na ramę
• Do każdego i niezbędnego wyposażenia zawodowego i amatorskiego kolarza należeć będą w zakresie bezpieczeństwa i udzielania pierwszej pomocy bardzo praktyczne apteczki pierwszej pomocy z kompleksowym i super podstawowym wyposażeniem
• Niezwykle pierwszorzędnym i także absolutnie podstawowym aspektem naszego rowerowego bezpieczeństwa są nie tylko modne, ale również bardzo bezpieczne kaski rowerowe, wśród nich na szczególne wyróżnienie zasługują z całą pewnością kaski rowerowe dla dzieci. Ze wszystkich firm produkujących takie młodzieżowe kaski na wyraźne wskazanie zasługuje przodująca na świecie firma Uvex, czołowy monopolista na rynku niemieckim wytwarzająca również kaski dla skoczków narciarskich. W ślad za tą firmą producencką podąża niemal w krok także niemiecka firma Alpina. Dla konserwatywnych kolarzy polecamy jednakże bogatą w historię markę, dysponującą elegancką kolekcją bezpiecznych kasków, czyli producenta Lazer
• Dla kolarzy amatorów oraz zawodowych profesjonalistów trudniących się zarabianiem pieniędzy na jeżdżeniu rowerem przydatne będą bardzo modne, ale także sportowe odmiany szkiełek w kategorii okulary rowerowe. Oczywiście wszystkie modele w ofercie są z niezbędnymi certyfikatami bezpieczeństwa pochodzącymi wprost z komisji europejskich instytucji. W tej dziedzinie trzeba szczególnie wyróżnić profesjonalne i bardzo eleganckie okulary przeciwsłoneczne dla dzieci bezpośrednio od znakomitego, międzynarodowego producenta Okbaby. Do tego grona należą również modne i wszechstronne okulary szosowe wprost od wielkiego giganta w branży rowerowej, czyli producenta Tifosi rodem z Ameryki Północnej
• Dla globalnych podróżników trudniących się lub specjalizujących w wyprawach na bardzo długich dystansach, nierzadko obejmujących nawet kilkadziesiąt tysięcy kilometrów długości, super pomocne będą wodoodporne i wodoszczelne worki transportowe. Zapewniają one stuprocentową pewność, że nie przepuszczą ani grama wilgoci, nawet podczas zanurzenia w potoku lub w jeziorze na głębokość do jednego metra. Taki zakup polecamy w szczególności. Zwraca się z nawiązką, zwłaszcza podczas ekstremalnych wypraw rowerowych.
• Dla amatorskich i również zawodowych rowerzystów uprawiających kolarstwo szosowe, znakomitym wyborem pozostaną uniwersalne siodełka rowerowe, wśród nich zazwyczaj prymat wiedzie niewiele firm. Do ścisłej czołówki zalicza się tutaj prawdziwy Goliat w tej branży, czyli firma Selleroyal oraz pretendent do tytułu monopolisty - producent Allay
• Dla każdego cyklisty warto polecić praktyczne i bardzo wygodne w użyciu oraz zapobiegające wyślizgiwaniu się z chwytu oburącz, bardzo popularne ostatnio i nowoczesne chwyty rowerowe zwane inaczej gripami. Zazwyczaj wykonywane są w najbardziej nowoczesnych i zaawansowanych technologiach światowych
• Dla potrzeb najbardziej ambitnych rodziców niezależnie czy będzie to mama czy tata, wybierających się w podróż z małymi dziećmi na niewielkich dystansach polecamy zazwyczaj profesjonalne foteliki rowerowe.  Znakomita większość z nich mocowana jest albo na bagażniku tylnym roweru, albo na jego ramie.
• Zasadniczo dla rodziców lub też opiekunów małoletnich dzieci lubiących rowerowe podróże ze swoimi pociechami, zawsze polecamy super bezpieczne i super profesjonalne przyczepki rowerowe dla dzieci. W niektórych kręgach internautów zwane również, jako wózki rowerowe. To obiekt pożądania dla długodystansowców. W tej dziedzinie prawdziwymi profesjonalistami są zarówno kanadyjski Producent, firma Chariot, jak również jego krajan, a w zasadzie firma zależna jako ,,córka” czyli tańszy w zakupie Croozer.
• Czy to do wypraw na krótkich dystansach, czy to do wypraw długodystansowych, zawsze będziemy polecać zabieranie kompletu przydatnych kluczy rowerowych. Niewątpliwie najlepsze z nich są produkowane poza unią europejską. Do nich należą zwłaszcza produkty tajwańskiej firmy Topeak. Są to bez wątpliwości mocne i praktyczne narzędzia rowerowe wymyślone przez najlepszych konstruktorów i wykonane niejednokrotnie z najlepszych materiałów, czyli tytanu i włókien węglowych
• Dla zawodowych rowerzystów lub kolarzy amatorów lubujących się w rejestracji swoich wyczynów rowerowych, z całą pewnością przydadzą się precyzyjne liczniki rowerowe, które rejestrują  z bardzo dużą dokładnością nawet do kilkunastu parametrów jazdy jednocześnie. Wśród osławionych i liczących się na świecie firm, na szczególne wyróżnienie zasługuje niewątpliwie Producent Ciclosport oraz nie mniej uznany niemiecki gigant w branży rowerowej, czyli firma Sigma
• Dla podróżników rowerowych lub kolarzy użytkujących swój pojazd na codzień, nie sposób nie wspomnieć o kolejnym aspekcie bezpieczeństwa, jakim jest bezpieczne oświetlenie rowerowe użytkowane w godzinach wieczornych lub nocnych. Najlepsze ze świateł rowerowych produkowane są między innymi przez firmę Infini
• Do niezwykle codziennych czynności, i to zarówno podczas dojazdów do pracy, jak i wielodniowych wypraw rowerowych, przydadzą się bardzo praktyczne i uniwersalne pompki rowerowe. Potrafią nas one w szybki i skuteczny sposób poratować w przypadku złapania ,,gumy” tak w mieście, jak i na bezdrożach. Specjalistą w tej kategorii jest wiele firm. My wymienimy firmę Lezyne, jako topową w tej dziedzinie. Stało się to za pomocą internautów, którzy w większości wymienili w naszym sondażu właśnie tą firmę, jako najbardziej niezawodną.
• Dla wszystkich ziemskich posiadaczy czworonogów bardzo przydatne mogą okazać się przyczepki rowerowe dla psów. W sposób oczywisty można w nich także transportować wiele gatunków zwierząt, nie tylko tych udomowionych
• Jeżeli często jesteś zmuszony lub jesteś zmuszona do wykonywania tak prozaicznych czynności, jak wykonywanie zakupów, to mamy dla ciebie znakomitą propozycję. W naszej ofercie znajdują się bowiem kosze rowerowe. Są wykonane zarówno ze stali, jaki i plastiku, ale również z tak ekologicznego materiału rozkładającego się jak wiklina. To znakomita propozycja dla ekologów we współczesnym świecie. Do chwytów, czyli Gripów przydadzą się też profesjonalne rękawiczki rowerowe. Te najlepsze nie tylko chronią dłoń przed ślizganiem, ale również przed bolesnymi urazami podczas upadku. W tych produktach przoduje firma Ziener
• Dla zapewnienia pełnego bezpieczeństwa przed kradzieżą roweru, znakomitym wyjściem z sytuacji jest zakup akcesoriów chroniących nasz rower. Takie zabezpieczenie roweru potocznie nazywane jest jako zapięcie rowerowe.  Profesjonalne, potrafią nie tylko chronić, ale również odstraszać potencjalnych złodziei.  Najlepszym, naszym zdaniem, i najbardziej skutecznym ochroniarzem w tej dziedzinie są bez cienia wątpliwości uniwersalne zapięcia rowerowe amerykańskiego potentata w przemyśle rowerowym, czyli firmy Masterlock oraz bardzo zbliżonej pod względem doświadczenia – firmy Trelock. Obie firmy rodukują niemal wszystko, co potrzebne do zabezpieczenia roweru.. W ich bogatym asortymencie znajdują się zarówno nie wymagające obsługi technicznej kłódki do roweru jak i wyśmienite i dopracowane zapięcia łańcuchowe. Wśród innych pomysłów, w tym bardzo nowatorskich można wymienić również szekle.
• Dla początkujących kolarzy oraz bardzo zaawansowanych zawodników w dziedzinie MTB polecamy gorąco przydatne do natychmiastowej wymiany, bardzo mocne błotniki rowerowe bezpośrednio z drugiej półkuli świata, czyli od firmy Topeak
• Do bezkompromisowego transportu różnych napoi oraz płynów, przewożenia wszelkiego rodzaju odżywek oraz innych wspomagaczy, bardzo przydadzą się uniwersalne bidony rowerowe. Posłużą do podręcznego transportu wody i znacznie ułatwią logistykę podczas planowania dłuższych wypraw rowerowych. Pomogą prawidłowo rozplanować rozmieszczenie bagażu
• Do bardzo łatwego skrywania na okres zimy rowerów w domu, przydatne zawsze są bardzo lekkie i wygodne wieszaki na rower, mocowane bez problemu na ścianie korytarza lub nawet przedpokoju w domu mieszkalnym
• Dla wygodnych rowerzystów, często wykorzystujących swój jednoślad do codziennych zajęć, jak na przykład jazdy do pracy, lub na zakupy, bardzo pomocnym rozwiązaniem z całą pewnością są praktyczne stopki rowerowe. Przydadzą się do szybkiego parkowania roweru w każdej sytuacji. Tutaj polecamy dobrego producenta, czyli firmę Atranvelo
• Kolarzom lubiących element ryzyka i nutkę adrenaliny podczas wykonywania trudnych ewolucji na swoim jednośladzie, proponujemy zaopatrzyć się wcześniej w niezbędne gadżety ochraniające newralgiczne części ciała. Do takich to gadżetów wyposażeniowych niewątpliwie należą bezpieczne ochraniacze rowerowe, wykonane z bardzo wytrzymałych materiałów. Wśród producentów mocno dbających o bezpieczeństwo rowerzysty w tym zakresie, trzeba koniecznie wyróżnić firmę Lizardskins pochodzącej z Ameryki Północnej
• Na zakończenie długiej niewątpliwie listy wymienianych kategorii w powyższym skrypcie, możemy jeszcze napomknąć o świetnym, nowym portalu sportowym, dedykowanym głównie dla kobiet. Istotą jego programu jest bieganie – głównie w żeńskim wykonaniu. Portal znakomicie służy zapotrzebowaniu i nowym trendom kobiecym. Precyzyjne odpowiada na wszystkie wątpliwości potencjalnych biegaczek. Nie waha się też odpowiadać na zapotrzebowanie młodych matek. Tu służy niezbędnymi poradami i doświadczeniem – twórcą portalu jest bowiem świeżo ,,upieczona” mama.

---