skala trudności

skala trudności. W zależności od swych trudności techn. (tj. czysto wspinaczkowych) drogi tur. i tatern. czy alpin. w Tatrach i in. górach (a także poza górami w skałkach, gdzie uprawia się wspinaczkę) oznaczane są stopniami skali trudności. Daną drogę zwykle ocenia się wg jej najtrudniejszego miejsca. Również poszczególne miejsca lub odcinki danej drogi oznacza się stopniami tej samej s.t.

Opracowano już wiele s.t., a ich stopnie mają określenia (nazwy) przymiotnikowe (np. droga trudna), cyfrowe (III), literowe (D) lub cyfrowo-literowe (IIB) itp. Ponadto stopień (zwł. jeden z wyższych) może mieć dodatkowe określenie: (plus) lub - (minus), co oznacza górną lub dolną granicę danego stopnia (np. V , V-).

W nowszej pol. literaturze przewodnikowej dotyczącej Tatr stosowane są trzy zasadnicze s.t.: skala taternicka (np. w przewodniku Tatry Wysokie W.H. Paryskiego), skala turystyczna (np. w przewodnikach Tadeusza Zwolińskiego lub Józefa Nyki) i skala narciarska (np. w dawniejszym przewodniku narc. Mariusza Zaruskiego lub w nowszym Józefa Oppenheima).

Skala taternicka.

Jest to skala najpełniejsza, gdyż obejmuje drogi od najłatwiejszych do najtrudniejszych. W Tatrach rozwinęła się ta skala najpierw jako przymiotnikowa: drogi bez trudności, b. łatwe, łatwe, nieco trudne, dość trudne, trudne, b. trudne, nadzw. trudne, skrajnie trudne. Potem przyjęto równorzędne oznaczenia cyfrowe: 0-, 0, 0 , I, II, III, IV, V, VI. W mowie potocznej stopnie od I do VI (i drogi o takich trudnościach) nazywa się: jedynka, dwójka, trójka, czwórka, piątka, szóstka. W ostatnich latach dodano jeszcze siódemkę (VII) i ósemkę (VIII), nawet dziewiątkę (IX). Do dróg tatern., na których używa się sztucznych ułatwień, stosuje się dodatkowe określenia ich trudności "hakowych": A0, A1, A2 itd.

Dla turystów (nietaterników) dostępne są wg skali tatern. tylko drogi bez trudności (0-), b. łatwe (0) i łatwe (0 ) oraz niektóre drogi nieco trudne (I). Pozostałe drogi tatern. wymagają przygotowania tatern. i zasadniczo sprzętu tatern., zwł. liny.Inne s.t., rzadziej stosowane w Tatrach lub tylko poza nimi, nie są tu omówione.

Skala turystyczna.

Stosowana jest w przewodnikach tur. i obejmuje jedynie drogi dostępne dla turystów bez tatern. przygotowania i sprzętu. Stopnie tej skali (w Tatrach tylko przymiotnikowe) bywają różnie nazywane, np. drogi zupełnie łatwe, b. łatwe, łatwe, nieco trudne, dość trudne, trudne (w przewodniku Zwolińskiego), albo też: trudności niewielkie, trudności umiarkowane, trudności znaczne (w przewodnikach Nyki).Uwagi ogólne o skali tatern. i tur.Należy pamiętać, że stopnie skali tatern. i tur. nie odpowiadają sobie, nawet jeżeli mają takie same nazwy. Np. przejście przez Zawrat jest drogą nieco trudną w skali tur., a drogą łatwą w skali taternickiej. W in. przypadkach droga trudna w skali tur. może odpowiadać drodze nieco trudnej w skali taternickiej.

Ponadto określenie trudności dróg tatrz. wg jakiejkolwiek skali jest zawsze jedynie przybliżone; drogi oznaczone tym samym stopniem trudności mogą więc dość znacznie różnić się między sobą pod względem trudności. Określenie trudności odnosi się też tylko do dobrych warunków, tzn. do suchego terenu przy pogodzie. Zwłaszcza po deszczu i przy zaśnieżeniu lub oblodzeniu trudności dróg górskich zwykle wybitnie wzrastają. Poza tym drogi przebywane w zejściu - z wyjątkiem najłatwiejszych - są zasadniczo trudniejsze niż w wejściu, chyba że zejście odbywa się zjazdami na linie.

Określenie stopnia trudności danej drogi nie stanowi jeszcze jej pełnej oceny; temu ostatniemu celowi służą dodatkowe dane w opisie drogi i na jej szkicu lub schemacie: nagromadzenie trudności, ekspozycja, kruchość skały, wysokość ściany itd.

Skala narciarska.

Dotyczy dróg przebywanych w zimie na nartach. Stopnie tej skali bywają różnie nazywane, zwykle podobnymi określeniami jak w skali tur., lecz stopnie tych dwóch skal - nawet przy równobrzmiących nazwach - nie są bynajmniej sobie równe pod względem trudności. Poza tym określenia trudności w skali narc. są jeszcze mniej ścisłe niż w in. skalach, a przy zmianie warunków śnieżnych (nie mówiąc o pogodzie) stopień trudności danej drogi narc. może wybitnie wzrosnąć.

Lit. - Witold H. Paryski: Tatry Wysokie, t. 1 (1951), 9, (1961), 12 (1965), 16 (1973), 20 (1976), w częściach wstępnych. - Podręczniki taternictwa i turystyki.

---