Rowland William

Rowland William (10 IX 1814 Georgswald = Jiříkov, okres Dečín, pn. Czechy - 28 XI 1888 Waldenburg, Saksonia), syn Anglika osiadłego w Czechach i Niemki. Leśnik, jeden z pierwszych działaczy ochrony przyrody w Tatrach i na Podtatrzu.

Jako leśnik pracował najpierw w Czechach, w Niemczech i na Węgrzech, a w 1852-83 na Słowacji, m.in. jako nadleśniczy Orawskiego Komposesoratu w Orawskim Podzamczu (1864-83). Bardzo dbał o racjonalną gospodarkę leśną, o ochronę lasów (zwł. przy ich górnej granicy) i zalesianie; na Orawie zalesił ponad 9000 ha.

Był działaczem organizacji leśnych, oświat.-roln. i rybackich. W 1856 i 1862-65 był redaktorem czasopisma "Mitteilungen des Ungarischen Forstvereines". Już w 1856 zwrócił uwagę na szkodliwy wpływ hut na sąsiadujące z nimi lasy iglaste i zalecał w takich obszarach sadzenie odporniejszych drzew liściastych. Od 1873 był członkiem Węg. Tow. Karp. (MKE).Tatr i Podtatrza dotyczy wiele jego artykułów i prac, poczynając od opisu wycieczki leśników w Tatry: Die Exkursion der am 15. bis 20. Juli 1856 in Käsmark versammelten Mitglieder des ungarischen Forstvereines in die Central-Karpathen ("Mitt. Ung. Forstver." 1857). Pisał o konieczności likwidacji szkodliwych dla gospodarki leśnej serwitutów, np. Ueber Ablösung der Waldservitute in Ungarn ("Oester. Viertelj.-Schr. f. Forstwesen" 1859), przeciw wypalaniu kosodrzewiny w Tatrach: Forstlich-statistische Notizen ("Mitt. Ung. Forstver." 1863).

Szerzej propagował ochronę drzew i krzewów w górach w broszurze pt. Z ktorého ohladu je potrebno na holách a wysokých wrchoch nachádzajúce sa stromy a krowiny neniwočit? (1867). Wyciągiem z tej broszury jest bardziej znany artykuł Daniela Licharda Ochrana h_r a lesov ("Obzor" 1867).

O lasach orawskich i tatrz. pisał R. w szeregu prac, m.in. Aus der Arva ("Jahrb. UKV" 1874) oraz Ueber Behandlung der Gebirgswälder und deren Aufforstung mit besonderer Rücksicht auf die Central-Karpathen (tamże 1876), a także w swej książce Statistisch-topographische Beschreibung der Compossessorates-Herrschaft Árva mit besonderer Beziehung auf ihre Forste (Árva-Váralja 1879). O limbie w Tatrach jest jego praca A czirbolya-fenyő (Pinus cembra) előjövetele- és tenyésztéséről a központi Kárpátokban ("Erdészeti Lapok" 1882).

R. był gł. inicjatorem i w 1868 pierwszym organizatorem Muzeum Orawskiego w Orawskim Zamku, bardzo się przyczyniając do wzbogacenia jego zbiorów. O muzeum tym pisal m.in. we wspom. artykule Aus der Arva .

Jego artykuł o polowaniu na niedźwiedzia w Tatrach Orawskich (i o hodowaniu niedźwiadka) ukazał się w pol. wydawnictwie: Polowanie na niedźwiedzia ("Łowiec" 1878, tłum. z "Ill. Jagd-Ztg"). Zajmował się też ornitologią i pisał na ten temat: Beitrag zur Kenntnis der Ornis des Arvaer Komitates und des anstossenden Teiles der Hohen Tatra ("Mitt. Ornith. Ver. Wien 1878) oraz Der Alpenmauerläufer, Tichodroma muraria (tamże 1883). O rybactwie i zarybianiu na Podtatrzu pisał kilka razy w czasopiśmie "Halászati Lapok" (1881 i 1882), m.in. o głowacicy w rzece Orawie.

Opublikował również swe wspomnienia, m.in. z Orawy, pt. Erinnerungsblätter (Waldenburg 1886).W dziejach leśnictwa w Tatrach i na Podtatrzu (i w ogóle na Słowacji) oraz ochrony lasów należy R. do postaci b. zasłużonych. W literaturze słow. ogłoszono o nim szereg prac, np. Josef Nožička: William Rowland a Orava ("Zbor. Orav. Múzea" 1, 1968). Jego działalność zawodową i społ. na Orawie uczczono tablicą pamiątkową (z popiersiem), odsłoniętą w 1974 na ścianie budynku koło pomnika Hwiezdosława w Orawskim Podzamczu.

---