Nitsch Kazimierz

Nitsch Kazimierz (1 II 1874 Kraków - 26 IX 1958 tamże). Językoznawca (UJ 1895, dr 1899), prof. UJ 1910-17, 1920-39 i 1947-52, kier. Zakładu Językoznawstwa PAN w Krakowie 1953-58. Członek koresp. AU 1911, czł. czynny PAU 1924, czł. PAN 1952. W czasie II wojny świat. wraz z in. profesorami UJ był więziony w niem. obozie koncentr. w Sachsenhausen (1939-40), potem uczestniczył w tajnym nauczaniu uniw. w Krakowie (1940-44). Twórca nowoczesnej dialektologii polskiej.

N. jest autorem ok. 700 artykułów i prac nauk. z dziedziny dialektologii języka pol. oraz jego historii, gramatyki, onomastyki i leksykografii.

Badania terenowe prowadził też na Podtatrzu i wiele jego prac dotyczy pol. gwar podtatrz. oraz nazewnictwa geogr. na Podtatrzu i w Tatrach, a także in. spraw tego regionu, np. Mowa ludu polskiego (Kr. 1911), Gwara podhalańska ("Ziemia" 1912, nr 24-25), Dialekty języka polskiego (1915, 1923, 1957), Limites linguistiques polonaise-tcheque et polonaise-slovaque (Kr.1919, z mapą), Territoires polonais en Hongrie septentrionale (Paris 1919), Granice państwa a granice języka polskiego. I. Polacy na dawnych Węgrzech ("Język Pol." 1920, nr 4), Spisz i Magura (tamże), Wybór polskich tekstów gwarowych (Lw. 1929, Wa. 1960), Jodła, świerk, smrek ("Lud Słowiański" 1931, nr 2), Kościelisko=Polany ("Język Pol." 1933, nr 5, o nazwach polan i osiedli tej wsi), Siwarnik...(tamże 1933, nr 6), Atlas językowy polskiego Podkarpacia (Kr. 1934, wsp. z Mieczysławem Małeckim).Wydano też obszerny 3-tomowy Wybór pism polonistycznych Nitscha (Wr. 1954-55), z przedrukiem niektórych jego prac o tematyce podtatrz. i tatrz., zwł. w t. 2. Pośmiertnie ukazała się jego książka Ze wspomnień językoznawcy (Kr. 1960).Stefan Żeromski w swej sztuce Uciekła mi przepióreczka podobno nadał niektóre rysy prof. Nitscha postaci prof. Ciekockiego.

Lit. - Stefan Żeromski: Snobizm i postęp. Wa., Kr. 1923. - Aniela Gruszecka-Nitschowa: Całe życie nad przyrodą mowy polskiej. Kazimierz Nitsch i jego prace. Kr. 1977. - "PSB" 23, 1978 (Stanisław Urbańczyk). - "BUP" cz. I, zeszyt 2, 1984.

---