naukowe, czasopisma

naukowe, czasopisma. Aż do 1885 nie istniało żadne regionalne czasopismo nauk. zajmujące się Tatrami i Podtatrzem, czy też częścią tego obszaru (Podhale, Spisz, Liptów, Orawa) Już w XVIII w. i zwł. w I poł. XIX w. publikowano liczne prace nauk. o tematyce tatrz. i podtatrz., ale w czasopismach o znacznie szerszym zasięgu terytorialnym, najwcześniej w niemieckojęzycznych na terenie Niemiec, Austrii i Węgier, potem także w cz.n. węgierskich, pol., słow. i czeskich.Od 1863 zaczęły ukazywać się podtatrz.-tatrz. czasopisma regionalne (najwcześniej na Spiszu "Zipser Anzeiger" w 1863-74), ale prace nauk. drukowano w nich rzadko, raczej pop.-nauk.; podobnie w rocznikach Węg. Tow. Karp. (MKE) od 1874 i Tow. Tatrz. od 1876. (Zob. też czasopiśmiennictwo).W 1883 powstało pierwsze regionalne towarzystwo nauk. na Podtatrzu: »Szepesmegyei Történelmi Társulat (Spiskie Tow. Hist.) i już od 1885 wydawało rocznik nauk. poświęcony historii Spisza: » "Szepesmegyei Történelmi Társulat Évkönyve" (aż do 1914), a od 1909 kwartalnik hist. » "Közlemények Szepes Vármegye Múltjából" (do 1934). Są to pierwsze dwa cz.n. zajmujące się wyłącznie regionem tatrz.-podtatrz. (jego spiską częścią).Trzecim z kolei był » "Rocznik Podhalański" (t. 1 za 1914-21 w 1921, a następne nieregularrnie dopiero od 1979), wydawany przez Muzeum Tatrz. w Zakopanem. Poświęcony jest różnorodnej tematyce tatrz. i podtatrz., głównie podhalańskiej.Po II wojnie świat. zaczęły wychodzić regionalne roczniki nauk. na Podtatrzu Słow.: » "Sborník" (Zborník) Prác o Tatranskom Národnom Parku" (regularnie od 1957), poświęcony wyłącznie nauk. tematyce tatrz., a następnie roczniki częściowo tatrz.: »"Spiš" (od 1967), » "Zborník Oravského Múzea" (od 1968) i "Liptov" (od 1970). Natomiast rzadko ukazujące się (od 1978) i różnie tytułowane publikacje Podhalańskiego Tow. Przyjaciół Nauk trudno zaliczyć do czasopism.Obecnie cztery krainy podtatrz. (Podhale, Spisz, Liptów, Orawa) mają swe regionalne cz.n., zajmujące się dorywczo również tematyką tatrz. Jedynym z cz.n. poświęconym wyłącznie Tatrom jest słow. rocznik TANAPu. Po pol. stronie nie ma dotąd czasopisma nauk. zajmującego się wyłącznie problematyką tatrz., choć próby stworzenie takiej publikacji (przy TPN) ponawiano od 1955.

---