Matúšká Janko, właśc. Ján (10 I 1821 Dolny Kubin, Orawa - 11 I 1877
tamże). Poeta słow. z grupy » szturowców. Po studiach osiadł w 1844 na Orawie,
gdzie był wychowawcą, a potem w Trzcianie i Dolnym Kubinie - urzędnikiem. Z
powodu udziału w słow. ruchu nar. musiał w grudniu 1848 ukrywać się na Górnej
Orawie.
M. jest znany gł. jako autor wiersza (długo anonimowego) Nad Tatrou sa
blýska, w pierwotnej wersji Ponad Tatrú blíska (rps z 1844). Pierwsza
strofa tego wiersza weszła w 1919 w skład państwowego hymnu czechosłowackiego.
Przekład pol. owego wiersza M. ukazał się (nie po raz pierwszy) pt. Hymn
słowacki ("Życie Słowiańskie" 1946, nr 12, z pierwotnym tekstem słow. i
nutami).
Romantyczna twórczość M. była krótkotrwała (do 1848) i przeważnie poetycka.
Tematyka orawska pojawia się w jego balladach: Kozia skala ("Nitra" 2,
1844, zaklęte skarby i smoki), Hrdoš (tamże), Orava ("Orol Tatránski"
1846, nr 32, o Orawskim Zamku). Na Liptowie rozgrywa się akcja jego powieści o
tematyce legendarnej: Shoda liptovská; Povest z pod Tatjer zo štrnásteho
storočja (tamże 1848, nry 90-93). Tatry są wzmiankowane w jego wierszu
Pri uvítaňí Bratou v Ústave dňa 9 9 1843 ("Nitra" 2, 1844). Tłumaczył
niektóre utwory Adama Mickiewicza. Pierwsze zbior. wydanie poezji Matúški:
Sobrané spisy básnické (Ma.1921).
Zbojnícky tanec (Zo suity "Dedinské obrázky") skomponował i wydał
Karol Pádivý do słów Matúški.
Lit. - Dobroslav Orel: Státní hymna československá. "Bratislava" 9,
1935, z fotokopią oryginału Matúški. - "ESS" 1, 1984. - "SBS" 4,
1990.
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
