Krzyżanowski Julian (4 VII 1892 Stojańce k. Lwowa -
19 V 1976 Warszawa). Wybitny historyk literatury pol. (studia na UJ 1911-14 i
1920-21), prof. UW 1934-62 (w 1940-44 w tajnym nauczaniu), także wykładowca
historii literatury pol. i literatur słowiańskich na uczelniach innych, również
za granicą. Czł. PAU (1933) i PAN (1952).
Autor przeszło 1200 artykułów i prac nauk. (w tym wielu książek) z dziedziny
historii literatury pol. (także jej teorii i krytyki), folklorystyki,
przysłowioznawstwa. Dużo prac poświęcił studiom porównawczym. Był edytorem wielu
dzieł nauk. i popularnych.
W latach międzywoj. i po wojnie był jedną z czołowych
postaci życia kult. i nauk. w Zakopanem ,
które odwiedzał prawie corocznie. Był jednym z gł. współtwórców i bywalców
ośrodka nauk., jaki istniał przy zakop. Muzeum
Tatrzańskim
za czasów dyrekcji Juliusza Zborowskiego.
Wśród licznych prac historycznoliterackich K. niejedna
porusza szeroko sprawy związane z Tatrami i Podtatrzem
, np. Kalendarz życia i twórczości Henryka
Sienkiewicza (Wa.1954, rozszerz. wyd. 2 w 1956) i in. książki K. o
Sienkiewiczu, następnie Neoromantyzm polski 1890-1918 (Wr.1963, wyd. 3 w 1980),
a zwł. takie jak rozprawa o Władysławie
Orkanie
pt. Pieśniarz krainy
kęp i wiecznej nędzy (Za.1927), czy też obszerny wstęp do nowego wydania
Poezji wybranych Kazimierza Tetmajera (Wr.1968) oraz przedmowy do książek
tatrz. innych autorów.
Wiele prac K. zajmuje się sprawami z pogranicza folkloru i historii
literatury, czy w ogóle folkloru, i to często z terenu Podtatrza i Tatr, m.in.
Folklor Podhala w literaturze ("Literatura Lud." 1957, nr 1) i zwł.
podstawowa w swojej dziedzinie praca Na szlakach tatrzańskich poszukiwaczy
skarbów ("Wierchy " 12, 1934).
Dużo ciekawych danych z Podtatrza i Tatr przynoszą też niektóre jego dzieła o
szerszym zasięgu terytorialnym, jak np. Paralele; studia porównawcze z
pogranicza literatury i folkloru (Wa. 1935, rozszerz. wyd. 3 w 1977),
Polska bajka ludowa w układzie systematycznym (Wa.1947, t. 1-2, rozszerz.
wyd. 2 w 1962-6 3),Szkice folklorystyczne (Kr.1980, t. 1-3, tu przedruki
wielu prac K. o tematyce tatrz. i podh.) oraz wydany pod jego redakcją i przy
jego współautorstwie pionierski Słownik folkloru polskiego (Wa.1965).
K. jest współred. i współautorem dzieła Dzieje folklorystyki polskiej
1800-1863 (Wr.1970) i jego kontynuacji: Dzieje folklorystyki polskiej
1864-1918 (Wa. 1982).
Również regionu Tatr i Podtatrza dotyczą w pewnej mierze prace K. z dziedziny
paremiologii (przysłowioznawstwa), jak Mądrej głowie dość dwie słowie
(Wa.1958 i 1960, t. 1-2 i rozszerz. wyd. 3 w 1975) oraz pod redakcją K.
opracowana zespołowo Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych
polskich (Wa. 1969-78, t. 1-4).
