Kotula Bolesław (27 X 1849 Cieszyn - 19 VIII 1898 w
Alpach, poch. w Meranie?).
Botanik i zoolog, studia w Wiedniu i Krakowie (1872). W 1872-74 był
asystentem prof. Maksymiliana Nowickiego
przy katedrze zoologii UJ, a w 1874-87 profesorem gimnaz. we Lwowie i
Przemyślu. Od 1887 chorował i leczył się w różnych uzdrowiskach, ale nadal
pracował naukowo. Od 1873 czł. Komisji Fizjogr. AU.
Od młodych lat gromadził zbiory przyr. i następnie
prowadził badania zool. (gł. nad owadami i mięczakami) i bot. w Małopolsce,
także w Tatrach , które dobrze poznał. W
górach tych (w których był już wcześniej) w 1879-85 spędzał corocznie wakacje
prowadząc badania bot. i zool., często w towarzystwie zoologa Władysława Kulczyńskiego i przew. Szymona Tatara
młodszego.
Pierwsze prace zool. K. dotyczyły chrząszczy ("Spraw. Komis. Fizjogr."
1872-74) i zawierały przyczynki z Tatr. Najcenniejsze prace zool. K. to dwie o
mięczakach; jedna z nich: O pionowem rozsiedleniu ślimaków tatrzańskich
(tamże 1884), w skali eur. jest jedną z najwybitniejszych prac
malakologicznych w XIX w. Na podstawie prac i zbiorów K. malakolog szwedzki C.A.
Westerlund wyodrębnił nowe gatunki ślimaków, z których jeden nazwał Semilimax
kotulae. Wiekopomne dzieło życia K., które po dziś
dzień stanowi cenną podstawę dla botaników pracujących nad florą Tatr, to
Rozmieszczenie roślin naczyniowych w Tatrach (Kr.
1889-90), praca o niebywałym
rozmachu i zakresie, do której autor poczynił 42 tysiące zapisków ze stanowisk
roślinnych i mnóstwo barometr. pomiarów wysokości, zebrał dane porównawcze
z in. gór, przeprowadził szczegółowe obserwacje roślin w terenie. Zawarty
w tym dziele słownik nazw jest ważną pozycją do tatrz. badań toponomastycznych.
Przebywając wiele za granicą również i tam zajmował się
badaniami malakologicznymi i geobotanicznymi, a także zbieraniem pająków (dla W.
Kulczyńskiego). W samych Alpach Tyrolskich porobił 250 tysięcy zapisków co do
pionowych zasięgów roślin i zgromadził ogromny zielnik, ale już nie zdążył ich
opracować.
W czasie wyprawy bot. z bratem Andrzejem na Geisterspitze (3476 m) w grupie Ortlera
w Alpach Tyrolskich zginął tragicznie śmiercią alpinisty wpadłszy do zakrytej
śniegiem szczeliny lodowca Ebenferner. Jego zwłoki wydobyto tego samego dnia
i przetransportowano do Meranu. Po K. pozostały ogromne, przeważnie
nieopracowane materiały nauk., gł. z okolic Przemyśla, z Tatr i z Alp: zapiski i
notatki zool. i bot., zbiory zool. (pajęczaki, chrząszcze, błonkówki, ślimaki),
zielniki, ponadto studia o insolacji, o wpływie podnóża gór na ich ogrzanie,
kilka prac matematycznych itd. Częściowo za życia K., a częściowo pośmiertnie
większość tej spuścizny została przekazana Komisji Fizjogr. AU (zielniki są
obecnie w Inst. Bot. PAN w Krakowie).
