hydrografia

hydrografia (sieć wodna). Tatry są wybitnie uwodnionymi górami. Składa się na to klimat (obfitość opadów), rzeźba terenu, podłoże i przeszłość geologiczna. Niemal każda dolina ma swój potok, każdym prawie wąwozem i żlebem sączą się cieki wodne, a jezior mniejszych i większych jest w całych Tatrach ok. 200 (» stawy).

Tatry odwadniane są przez cztery gł. rzeki: Dunajec i Orawę od pn., Poprad i Wag od pd. Dunajec i Poprad należą do zlewiska Bałtyku, a Wag i Orawa do zlewiska Morza Czarnego, gdyż Europejski Dział Wodny przechodzi prawie w poprzek Tatr (» dział wodny).

Nawet jeśli dolina tatrz. jest pozornie bezwodna, to zazwyczaj pod powierzchnią ziemi płynie potok, ukazując się tylko tu i ówdzie, np. Sucha Woda Gąsienicowa. Zjawisko to występuje szczególnie silnie na obszarach krasowych Tatr Zach., gdzie też są liczne zbiorniki wód podziemnych. Także podłoże z luźnych utworów morenowych lub napływowych (aluwialnych) sprzyja uciekaniu wód pod ziemię, czyli tzw. gubieniu wody.

Potoki wypływają albo z jezior, np. Rybi Potok z Morskiego Oka, albo ze » źródeł, np. Olczyski Potok z Olczyskiego Wywierzyska. Odznaczają się dużym spadkiem, kilkadziesiąt do 180 w gł. potokach, a do 400 w dopływach bocznych. W biegu swym tworzą często » wodospady czy kaskady mniejsze lub większe. Temperatura wody w potokach waha się od 8-10 C w lecie, a od 1-2 C w zimie. Lód w większych potokach występuje zwykle tylko przy brzegach (szybki prąd wody), małe zamarzają niekiedy do dna.

Wodostan potoków jest zmienny, najwyższy zwykle w lipcu lub sierpniu, najniższy w lutym lub marcu. Średnie wahania roczne sięgają 2 m. Maksymalny poziom wody dochodzi wyjątkowo i do 5 m ponad przeciętną, ale jest to już powódź. Wodostan jezior jest raczej wyrównany, wahania w granicach do kilkudziesięciu cm; zależy to i od wielkości jeziora. Najwyższe wodostany jezior występują na wiosnę przy tajaniu śniegów i w lecie po gwałtownych opadach.

Prędkość wody płynącej w potokach jest b. różna i zależna od wielu czynników: spadku terenu, pory roku, opadów itp. Zwykle dochodzi do 2 m sek., wyjątkowo w czasie powodzi bywa większa. Duże spadki potoków sprzyjają szybkiemu odpływowi wód opadowych.

Poziom wód gruntowych na ogół jest płytki, sięga kilku m, tylko wyjątkowo zdarza się głębszy. Temperatura wód tych waha się od 7 C do 9 C. Młaki, mokradła i torfowiska występują stosunkowo licznie na Podtatrzu, zwł. północnym, mniej licznie w samych Tatrach.

---